HƯỚNG DẪN ĐIỀU TRỊ PHỤC HỒI CHỨC NĂNG GẪY THÂN 2 XƯƠNG CẲNG TAY I. ĐẠI CƯƠNG
Gãy 2 xương cẳng tay là loại gãy hay gặp ở cả người lớn và trẻ em, có thể do chấn thương trực tiếp hoặc gián tiếp.
– Chấn thương trực tiếp: hầu hết gãy 2 xương cẳng tay do cơ chế chấn thương trực tiếp. Có thể gãy 1 xương hoặc 2 xương thường kèm tổn thương phần mềm hoặc gãy xương hở.
– Chấn thương gián tiếp: tế chống lòng bàn tay cẳng tay sấp 2 xương bị gãy làm rách da gãy hở từ trong ra, đương gãy trên 2 xương ở 2 mức khác nhau lệch một góc trên 30° so với trục cẳng tay hoặc một xương chịu lực bị gãy, xương kia bị trật khớp.
II. CHẨN ĐOÁN
1. Lâm sàng
Triệu chứng:
• Đau tăng lên khi làm động tác sấp ngửa.
• Nhìn cẳng tay sưng, chỗ gãy gồ lên gập góc. Mặt trước cổ tay quay vào trong vì các cơ sắp kéo vào đoạn dưới. Phần trên cẳng tay ngửa ra ngoài.
• Sờ nắn vào chổ gãy bệnh nhân đau chói và có tiếng lạo xạo xương.
• Cần kiểm tra mạch quay và thần kinh để đề phòng các biến chứng về sau nhất là hội chứng valkmann.
Biến chứng:
• Có thể có hội chứng valkmann.
• Hạn chế cử động quay sấp ngửa cẳng tay do can lệch và can giữa 2 xương làm dính xương trụ vào xương quay thường tầm độ quay ngửa cẳng tay giới hạn nhiều.
• Khớp giả.
• Hội chứng sudeck: do rối loạn tuần hoàn cục bộ tại vùng gãy ảnh hưởng. Cứng khớp do bất động.
2. Cận lâm sàng
– X quang: chụp 2 tư thế thẳng và nghiêng cẳng tay qua 2 khớp 2 đầu.cần lấy cả 2 khớp khuỷu và cổ tay để tránh bỏ sót các trật khớp ở 2 đầu xương. Thông thường XQ như vậy là đủ để chẩn đoán vị trí gãy, đường gãy, các di lệch.
III. ĐIỀU TRỊ
• Nắn và bó bột từ cánh tay đến khớp bàn đốt.
• Trẻ em để bột trong 8 tuần.
• Ngườilớnđểbột 10-12tuần.
• Phẫu thuật: đóng đinh nội tủy bằng đinh kuntscher.
IV. PHỤC HỒI CHỨC NĂNG
Giai đoạn bất động: 8 đến 12tuần
Mục đích:
• Giảm sưng
• Tăng tuần hoàn
• Chống teo cơ
• Duy trì tầm hoạt động và lực cơ khớp vai và các ngón tay.
Phương pháp:
• Tư thế trị liệu: nâng tay cao.
• Chủ động nhanh các ngón tay.
• Co cơ tĩnh các cơ cánh tay và cẳng tay trong bột.
• Chủ động tập trợ giúp các cử động khớp vai.
Giai đoạn sau bất động: từ 12-20 tuần
Mục đích:
• Giảm đau.
• Giảm co thắt cơ.
• Gia tăng tầm vận động khớp giới hạn.
• Gia tăng sức mạnh cơ.
• PHCN sinh hoạt.
Phương pháp:
• Nhiệt trị liệu: chườm ấm vùng cơ co thắt.
• Xoa bóp vùng bàn tay, cẳng tay.
• Áp dụng kỹ thuật giữ-nghỉ hoặc kéo giãn thụ động đối với các khớp bị giới hạn (cử động sấp ngửa cẳng tay phải tập nhẹ nhàng và dựa vào Xquang).
• Chủ động tập trợ giúp, tự do, đề kháng tùy theo lực cơ và mức độ lành xương củangười bệnh.
• Chương trình tại nhà: tập cài nút áo từ thấp đến cao, quạt tay, vặn nắm cửa, chải đầu.
• Hoạt động trị liệu: ném bong, bắt bóng
Trường hợp phẫu thuật:
Mục đích:
• Giảm đau.
• Giảm sưng.
• Cải thiện tuần hoàn.
• Chống kết dính các cơ vùng cẳng tay.
• Gia tăng tầm vận động khớp khuỷu,khớp cổ tay.
• Duy trì tầm vận động khớp vai, ngón tay.
• PHCN sinh hoạt.
Phương pháp:
Tuần đầu:
Tư thế tri liệu:
o Nâng cao chi khi nằm
o Băng treo tay ở tư thế chức năng khi đi đứng,
o Chủ động tập nhanh cử động gập duỗi các ngón tay.
o Co cơ tĩnh nhẹ nhàng các cử động của khớp vai.
Tuần 2:
• Chủ động tập nhanh cử động các ngón tay như tuần 1.
• Chủ động tâp trợ giúp cử động gập duỗi khuỷu và gập duỗi cổ tay nhẹ nhàng.
• Tiếp tục tập khớp vai như tuần 1
• Với trường hợp phẩu thuật vững chắc có thể thực hiện chủ động tập cử động sâp ngửa nhẹ nhàng, thận trọng.
Tuần 3-4:
• Tập như tuần 2.
• Tập mạnh cơ tùy theo lực cơ người bệnh.
• Chương trình tại nhà va chương trình hoạt động trị liệu như trong giai đoạn dau bất động.
V. TIÊU CHUẨN ĐÁNH GIÁ MỨC ĐỘ HỒI PHỤC
Dựa vào:
• Tầm vận động khớp khuỷu, cổ tay,
• Lực cơ vùng cánh tay, khuỷu, bàn tay.
• Chức năng sinh hoạt của người bệnh.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bùi Văn Đức. Chấn thương chỉnh hỉnh chi ưên.
2. phục hồi chức năng dùng cho giảng viên các trường trung học kỹ thuật y tế.
Bacsidanang.com – Thông tin khám bệnh ở Đà Nẵng, Thiết bị y tế Gia đình Đà Nẵng .
Danh bạ bác sĩ, phòng khám ở Đà Nẵng, dịch vụ y tế, khám tiết niệu nam khoa ở Đà Nẵng, phẫu thuật thẩm mỹ ở Đà Nẵng, thiết bị y tế gia đình Đà Nẵng, thực phẩm chức năng Đà Nẵng.
