PHÁC ĐỒ ĐIỀU TRỊ GÃY XƯƠNG HÀM DƯỚI
I. Đại cương:
– Xương hàm dưới (XHD) là một xương di động, có nhiều đường cong theo các hướng khác nhau như cằm, góc hàm.
– XHD còn là một xương dẹt, ngoài đặc,trong xốp, giữa có ống răng dưói giống như một cái máng. Giữa vùng chân răng cối nhỏ có lổ cằm, nơi dây thần kinh răng dưới đi ra.
– Toàn bộ xương hàm dưới to, nhưng khi cử động lại dựa vào lồi cầu nhỏ bé => XHD có một số vị trí yếu:
+ Vùng răng cửa.
+ Lổ cằm
+ Góc hàm
+ Cổ lồi cầu.
II. Dịch tễ học:
Thường gặp ở người trẻ. Nam> Nữ
III. Nguyên nhân gây bệnh:
Gãy XHD do 1 lực va đập mạnh vào một số vị trí yếu của XHD.Lực tác động này gây ra bởi: Tai nạn giao thông , đả thương, tai nạn sinh hoạt, tai nạn lao động…
IV. Yếu tố nguy cơ:
– Đả thương.
– Không đội nón bảo hiểm khi tham gia giao thông.
– Sau khi uống rượu bia, nồng độ cồn (alcohol) trong máu vượt ngưỡng cho phép, tham gia giao thông hoặc đánh nhau.
– Không trang bị đầy đủ dụng cụ bảo hộ khi tham gia lao động.
V. Chẩn đoán:
1. Lâm sàng: Bệnh nhân có các triệu chứng:
– Chức năng: nhai khó, đau, hay không nhai được, cử động há ngậm, phát âm, nuốt có thể khó.
– Ngoài miệng: mặt biến dạng, sưng nề tụ máu dưới da, có thể lan xuống má và cổ. Có thể sây sát hay rách da, ấn đau.
– Trong miệng: sưng nề, bầm tím, đau dọc vùng gãy, có thể rách niêm mạc, biến dạng cung răng. Di động hai đầu gãy. Khớp cắn có thể sai hoặc khớp cắn hai thì.
– Đau khi vận động hàm dưới
– Há hạn chế và lệch hàm khi há
– Rách thành trước ống tai ngoài và đọng máu lổ tai (gãy lồi cầu)
2. Cận lâm sàng:
• X-Quang
+ Gãy vùng cằm: face, occlusal hàm dưới, panorex.
+ Gãy cành ngang, góc hàm, cành cao: face, maxillaire deíìle.
+ Gãy cổ, lồi cầu: face, schuller, chụp cắt lớp có há miệng.
• CTscanner vùng xương mặt
+ Tái tạo 3D
VI. Phác đồ điều trị:
1. Nguyên tắc điều trị:
– Dính khớp, rối loạn tăng trưởng xương hàm dưới.
– Trong bất kỳ trường hợp nào, nếu cả 2 phương pháp bảo tồn và phẫu thuật đều có thể đem lại 1 kết quả điều trị về mặt chức năng như nhau hoặc ở mức có thể chấp nhận được thì nên chọn phương pháp bảo tồn.
2. Điều trị triệu chứng:
– Kháng sinh: nhóm Beta lactam chủ yếu là bảo tồn và phục hồi chức năng xương hàm dưới.
– Kết quả điều trị gãy xương hàm được đánh giá chủ yếu dựa vào mức độ chức năng thực hiện được
– Khả năng đạt được chức năng tối đa không nhất thiết luôn đi đôi với phục hồi tối đa hình dạng giải phẫu
– Đánh giá kết quả điều trị thành công gãy lồi cầu không chỉ dựa trên các kết quả sớm ban đầu mà còn phải lưu ý đến các di chứng có thể có lâu dài về sau như: hư khớp (arthrosis), loạn năng khactam, hoặc cephalosporins 2,3 (sớm ngay sau khi khám, đặc biệt trong trường hợp gãy hở)
– Kháng viêm
– Giảm đau
– Nâng thể trạng
3. Điều trị nguyên nhân:
– Điều trị không phẫu thuật: Nắn chỉnh khớp cắn về đúng vị trí rồi cố định 2 hàm bằng cung và chỉ thép.
– Phẫu thuật: Có thể cố định bằng nhiều phương tiện:
+ Chỉ thép
+ Đinh Kirschner (Kirschner’ pin)
+ Nẹp ốc nén (Dynamic compression plate)
+ Ốc nén (lag screw)
+ Nẹp ốc định vị (positional plate)
Việc lựa chọn phương tiện cố định tuỳ thuộc kinh nghiệm và quan điểm của PTV.
4. Điều trị biến chứng:
– Nhiễm trùng: sử dụng kháng sinh- kháng viêm + cắt lọc mô mềm bị nhiễm trùng.
– Lệch khớp nhai: phải điều chỉnh khớp nhai ngay
– Vận động hàm hạn chế: hướng dẫn Bệnh nhân tập há miệng sau phẫu thuật.
5. Theo dõi bệnh nhân:
Trong mổ:
– Chảy máu
– Tổn thương dây vn
Sau mổ:
– Nhiễm trùng
– Há hạn chế
– Lệch hàm khi há
– Loạn năng khớp.
– Hướng dẫn chế độ dinh dưỡng hợp lý
VII.Tiêu chuẩn đáp ứng điều trị:
1. Không biến dạng mặt
2. Phục hồi và duy ừì khớp cắn trước chấn thương
3. Phục hồi chức năng hàm dưới: nhai, phát âm
4. Ngăn ngừa loạn năng khớp TDH lâu dài về sau
5. Ngăn ngừa tăng trưởng bất thường xương hàm dưới
6. Ngăn ngừa cứng khớp TDH
7. Không đau khớp TDH
VIII. Tiên lượng: tùy theo những chấn thưoug phối hợp
IX. Phòng ngừa:
Tuyên truyền giáo dục về an toàn giao thông
Người lao động được ừang bị đầy đủ dụng cụ bảo hộ lao động.
Lưu đồ:
Bacsidanang.com – Thông tin khám bệnh ở Đà Nẵng, Thiết bị y tế Gia đình Đà Nẵng .
Danh bạ bác sĩ, phòng khám ở Đà Nẵng, dịch vụ y tế, khám tiết niệu nam khoa ở Đà Nẵng, phẫu thuật thẩm mỹ ở Đà Nẵng, thiết bị y tế gia đình Đà Nẵng, thực phẩm chức năng Đà Nẵng.
