Bác sĩ tận tâm: Buổi hội thảo tối qua về chủ đề “Y tế tận tâm” bản thân tôi hiểu hơn giá trị to lớn của một nền y tế tận tâm, nơi mỗi nhân viên trong ngành y tế cố gắng làm việc với “Tinh thần Omotenashi” như người Nhật Bản, là tinh thần phục vụ bằng cả tấm lòng, tiếp đón, chăm sóc, điều trị cho khách hàng với tất cả sự tận tụy và tinh tế nhất.
Người bác sĩ tận tâm sẻ là một mắt xích trong nền y tế tận tâm đó, vậy nên tôi cũng tự đặt ra câu hỏi thế nào là “một bác sĩ tận tâm” làm sao để vươn tới những chuẩn mực của “một bác sĩ tận tâm” trong một nền y tế tận tâm, nơi con người kết nối với nhau bằng trái tim.
Chắc chắn sẽ có rất nhiều ý kiến khác nhau xung quanh chủ đề này cả từ phía các bác sĩ, người bệnh và cộng đồng, tuy vậy để đưa ra một tiêu chuẩn cụ thể hoặc tuyệt đối thế nào là “một bác sĩ tận tâm” thì thật khó xác định.
Lấy ý tưởng tư một bức thư đã được gửi tới tạp chí y học nổi tiếng và lâu đời – The BMJ (British Medical Journal) bàn luận về chủ đề thế nào là một bác sĩ giỏi – A Good Doctor. Đây là một bức thư rất thú vị, mặc dù tiêu chuẩn một bác sĩ giỏi và một bác sĩ tận tâm có thể không đồng nhất hoàn toàn, có thể chưa đầy đủ, tuy vậy chắc hẳn sẽ có nhiều điểm tương đồng thú vị trong việc đưa ra các tiêu chuẩn cơ bản để đánh giá một bác sĩ tận tâm.
Một số phẩm chất mà một bác sĩ tận tâm cần sở hữu có thể đo lường được, một số phẩm chất khác thì không. Một bác sĩ tận tâm nên có những phẩm chất từ A tới Z như sau:
A: Attentive (to patient’s need) – Quan tâm nhu cầu của bênh nhân
Bệnh nhân đến viện vì lý do gì, điều gì làm bệnh nhân thực sự khó chịu, một trong những công việc vô cùng quan trọng các bác sĩ phải làm đầu tiên là tìm hiểu, giải quyết, đáp ứng chính xác những nhu cầu của bệnh nhân khi tới gặp bác sĩ.
B: Believer – Đáng tin cậy
Là người mà bênh nhân tin tưởng, có thể chia sẻ những khó khăn, những băn khoăn, những điều tế nhị.. Một bác sĩ đáng tin cậy sẽ luôn khiến bệnh nhân cảm thấy an tâm, tin tưởng từ đầu đến cuối, đem đến cho người bệnh cảm giác ấm áp và thậm chí là sức mạnh vượt qua bệnh tật.
C: Caring – Chăm sóc
Nhiệm vụ của mỗi bác sĩ, được hiểu một cách đơn giản nhất là việc chăm sóc sức khỏe cho người bệnh.
D: Detective – Thám tử
Một người bác sĩ tận tâm giống như một thám tử tận tâm, một thám tử giỏi, là một người nhìn nhận, phân tích vấn đề, thảo luận giỏi. Là người quyết đoán và tinh tế, biết sử dụng “bằng chứng” như một công cụ, chứ không phải là một yếu tố quyết định thực tiễn.
E: Ethical – Là người có đạo đức
Đạo đức là một hệ thống những quy tắc, những chuẩn mực về cách ứng xử của con người với nhau trong các quan hệ giữa người với người và với tổ chức trong xã hội, là giá trị cốt lõi tạo nên phẩm chất nhân cách của con người. Chắc chắn rồi, bác sĩ tận tâm là bác sĩ có đạo đức tốt.
F: Friendly – Thân thiện
Bác sĩ thân thiện là người luôn có thái độ niềm nở khi gặp bệnh nhân, người có vẻ dễ gần dễ bắt chuyện với người khác, làm cho người khác cảm thấy thoải mái khi ở cạnh- chẳng hạn như bện nhân thật sự thích trò chuyện với bác sĩ chẳng hạn.
G: A ‘’Good’’ person – Là một người tốt
Oke. Bác sĩ tận tâm chắc hẵn phải là một người tốt rồi.
H: Honest – Trung thực
Trung thực không chỉ với bệnh nhân mà còn cần trung thực với đồng nghiệp trong mọi vấn đề liên quan chuyên môn.
I: Intellectual – Có trí tuệ
Có kiến thức, khả năng vận dụng kiến thức và hiểu biết vào thực tế, vào từng trường hợp, từng ca bệnh, trên từng bệnh nhân cụ thể.
J: Wise in judgment – Khôn ngoan trong phán đoán
Chẩn đoán chính xác, tư vấn khách quan, cho phép mọi người tham gia tích cực trong tất cả các quyết định liên quan đến sức khoẻ và chăm sóc sức khoẻ của họ, đánh giá từng tình huống một cách cẩn thận và giúp đỡ họ trong bất cứ tình huống nào.
K: Knowledgeable – Hiểu biết
Ngoài những kiến thức chuyên môn thì những kiến thức về xã hội, văn hóa… cũng nên được các bác sĩ quan tâm ở mức độ nhất định.
L: Learner – Học tập
Thường xuyên tự học, trau dồi kiến thức bằng nhiều phương pháp, hình thức khác nhau.
M: Mature – Trưởng thành
Tự biết chăm sóc sức khỏe, các vấn đề liên quan sức khỏe của chính bản thân. Bác sĩ cần phải khỏe mạnh, tâm lý vững vàng.
N: Noble – Cao quý
Có hai nghề được xã hội trọng vọng gọi là Thầy, trong đó có Thầy thuốc. Thầy thuốc là một nghề cao quý vì thực hiện nhiệm vụ thiêng liêng là mang lại sức khỏe, và giành lại sự sống cho người bệnh – ngành nghề gắn liền với sinh mạng của con người.
O: Open minded/Open hearted – Cởi mở
Cởi mở thường được hiểu là sẵn sàng cân nhắc hoặc lắng nghe những ý tưởng, ý kiến và thông tin, dù nó mới lạ và khác biệt với quan điểm của bản thân, cởi mỡ cũng tương đồng với khoan dung và không phán xét, sẵn sàng xem xét các quan điểm khác nhau và thử nghiệm những trải nghiệm mới.
P: Professional – Chuyên nghiệp
Chuyên nghiệp không chỉ thể hiện qua cách thức làm việc với bệnh nhân, đồng nghiệp, mà còn được thể hiện ở cả trang phục, tác phong hằng ngày.
Q: Question self (thoughts, beliefs, decisions, and actions) – Tự chất vấn bản thân (suy nghĩ, niềm tin, quyết định, hành động)
Đứng trước một vấn đề, để giải quyết vấn đề một cách hiệu quả, đều tuân theo trình tự, các bước cơ bản trong hoạt động tự chất vấn nêu trên.
R: Respectful – Tôn trọng
Tôn trọng người khác, người khỏe mạnh cũng như người bệnh tật, bất kể họ là ai.
S: Sensitive – Nhạy cảm
Bác sĩ cần biết khi nào, ở đâu, bệnh nhân, người nhà bệnh nhân cần thiết được hỗ trợ. Biết cách đọc được những tâm sự khó nói, những điều bệnh nhân muốn diễn đạt nhưng xấu hổ, mặc cảm, không đủ can đảm.
T: Teacher & Learner – Dạy và học
Bác sĩ luôn sẵn sàng học hỏi từ những người khác, đồng nghiệp khác, thậm chí học hỏi từ cả bệnh nhân bất kể tuổi tác, chức vụ của họ. Sẵn sàng giảng dạy lại những kiến thức mình đã tích luỹ cho đồng nghiệp và bệnh nhân.
U: Up to date – Cập nhật
Hãy nắm lấy sức mạnh của công nghệ thông tin và truyền thông để cập nhật kiến thức, đồng thời hỗ trợ bệnh nhân những thông tin tốt nhất có sẵn.
V: Vigilant – Thận trọng
Luôn luôn hỏi các câu hỏi lịch sự, để bệnh nhân được trò chuyện, lắng nghe họ một cách cẩn thận, tránh bỏ sót những thông tin cần thiết liên quan chẩn đoán và điều trị.
W: Willingness to listen – Sẵn sàng lắng nghe.
Lắng nghe là một trong những kỹ năng cần có của giao tiếp. Lắng nghe là việc chú ý để có được thông tin, hiểu, cảm nhận và tìm hiểu sâu sắc hơn. Những bác sĩ có khả năng lắng nghe tốt thường dễ thành công và được bệnh nhân yêu mến, tin tưởng.
Y: Yearning – Khao khát
Khao khát được cống hiến trí tuệ, khao khát được nâng cao chuyên môn, nâng cao tay nghề.
Z: Zestful – Say mê
Hãy tìm kiếm những đam mê, niềm say mê thực sự trong nghề nghiệp, đặc biệt là những đam mê phục vụ chuyên môn của bản thân. Thực hiện nó hằng ngày, hoặc ngay cả khi bạn cảm thấy mệt mỏi, bế tắc. Đây là một trong những cách giúp bạn có thể vượt qua những cơn “khủng hoảng nghề nghiệp”, điều mà có lẽ bất kì bác sĩ nào trong quá trình hành nghề cũng sẽ phải trải qua.
Lời kết
Sự thực hiển nhiên với bất kể ai là nếu đã làm bác sĩ thì đều mong muốn trở thành một bác sĩ giỏi, tận tâm với nghề. Nhưng không phải ai cũng giống ai, và bác sĩ cũng chẳng khác những người bình thường là bao nhiêu. Bác sĩ cũng là những con người hoàn toàn bình thường, chẳng có năng lực siêu nhiên gì và cũng chẳng có điều ước nào mà sau một đêm có thể biến chúng ta trở thành những người bác sĩ giỏi, tận tâm. Tất cả những điều chúng ta có chỉ là đam mê, tình yêu nghề và những cố gắng, những nỗ lực không ngừng nghỉ để vươn tới mục tiêu cao cả là “trở thành một bác sĩ tận tâm”.
Cuối cùng, chúc cho tôi và đồng nghiệp – tất cả các bác sĩ nói riêng và những người làm trong ngành y tế nói chung luôn hạnh phúc, khỏe mạnh để có thể yên tâm, tiếp tục với “sứ mệnh vĩ đại” trở thành người đồng hành với người bệnh, cùng họ đi qua những đoạn đường gian khổ, khó khăn nhất trên cuộc hành trình dài thật dài, hành trình mà chúng ta gọi là cuộc sống!
Tài liệu tham khảo
- Rizo C. A., Jadad A. R. and Enkin M. (2002). What’s a good doctor and how do you make one? : Doctors should be good companions for people. BMJ : British Medical Journal, 325 (7366), 711-711.
- Như thế nào là một bác sĩ giỏi? “BÁC SĨ GIỎI TỪ A- Z”