Viêm nhiễm đường sinh dục nam bao gồm viêm tinh hoàn, đường dẫn tinh (cả mào tinh hoàn), túi tinh, niệu đạo. Viêm đường sinh dục nam bao gồm viêm đặc hiệu (có nguyên nhân rõ ràng) và viêm không đặc hiệu mà hậu quả cuối cùng là giảm hoặc ảnh hưởng đến chức năng sinh sản và tình dục, ít khi gây tử vong nhưng có thể để lại hậu quả sâu sắc đến thể chất đặc biệt là về tâm lý và xã hội học. Nếu được phát hiện sớm và điều trị kịp thời, bệnh có thể hồi phục hoàn toàn không ảnh hưởng đến chức năng sinh sản. Nếu phát hiện muộn hoặc điều trị không tích cực, không đủ thời gian và đủ thuốc sẽ ảnh hưởng đến vấn đề thụ thai có thể gây vô sinh.
Viêm mào tinh hoàn là tình trạng viêm nhiễm của mào tinh hoàn, phần tiếp nối giữa tinh hoàn và ống dẫn tinh. Là bệnh lý hay gặp ở nam giới từ 18-50 tuổi, có thể ảnh hưởng tới chức năng sinh sản của nam giới. Viêm mào tinh hoàn cấp tính có biểu hiện là đau và sưng nề vùng mào tinh hoàn trong vài ngày. Viêm mào tinh hoàn mạn tính thì biểu hiện đau và viêm mào tinh hoàn kéo dài trên 6 tuần. Nhiều khi viêm mào tinh hoàn có thể lan sang tổ chức xung quanh như tinh hoàn gây tình trạng viêm mào tinh – tinh hoàn phối hợp
1.Nguyên nhân:
Căn nguyên gây bệnh thường chưa rõ ràng. Một số tác giả cho rằng do sự trào ngược nước tiểu nhiễm khuẩn từ niệu đạo, tuyến tiền liệt quá ống dẫn tinh vào mào tinh hoàn. Một số bệnh như hẹp niệu đạo tuyến tiền liệt ….làm tăng khả năng trào ngược nước tiểu nhiễm khuẩn vào hệ thống ống dẫn tinh. Đặt dụng cụ niệu đạo là yếu tố nguy cơ cao gây viêm mào tinh hoàn do điều kiện vô trùng và thao tác khi làm thủ thuật. Một số trường hợp thủ dâm khi đưa dụng cụ thủ dâm, đút que bông, tóc vào niệu đạo để kích thích dương vật gây viêm nhiễm niệu đạo do nhiễm vi khuẩn hoặc do xước niêm mạc niệu đạo mà hậu quả có thể gây viêm tinh hoàn.
Các nhiễm khuẩn vùng tiểu khung hoặc tầng sinh môn lan sang từ đường máu hoặc bạch mạch cũng là nguyên nhân gây viêm mào tinh hoàn. Những vi khuẩn thường gặp là E.coli, vi khuẩn lao, vius quai bị, các tác nhân gây bệnh lây truyền qua đường tình dục. Viêm mào tinh hoàn và tinh hoàn có thể phối hợp với nhau hoặc là hậu quả của nhau.
2.Triệu chứng:
Bệnh có thể xảy ra bất ngờ nhất là sau các thủ thuật nong niệu đạo hoặc do dùng các dụng cụ qua niệu đạo có nhiễm khuẩn. Các triệu chứng thường thấy như sưng, nóng, đỏ da vùng bìu ngày càng tăng. Bệnh nhân thấy đau tại vùng bìu, dọc theo ống dẫn tinh, có khi lan lên cả vùng thắt lưng, nhất là khi có va chạm vào tinh hoàn. Nắn vào tinh hoàn và mào thinh hoàn rất đau, có thể sờ thấy rãnh ngăn cách giữa mào tinh hoàn và tinh hoàn. Tiến triển nặng lên của bệnh có thể không sờ thấy nếp ngăn cách này nữa, tinh hoàn và mào tinh hoàn thành một khối rắn đau. Ống dẫn tinh dày lên, phù nề và sau vài ngày có thể có tràn dịch màng tinh hoàn.
Triệu chứng toàn thân là bệnh nhân có thể sốt cao 39-400 C, người mệt mỏi.
3.Biến chứng:
– Áp xe hoặc viêm mủ ở bìu.
– Nhồi máu tinh hoàn do phù nề làm hạn chế lưu lượng dòng máu chảy.
– Vô sinh thứ phát
– Teo tinh hoàn, suy sinh dục
Viêm mào tinh hoàn – tinh hoàn và vấn đề vô sinh
Viêm nhiễm nếu không được điều trị thích hợp, mủ do quá trình viêm tắc lại ở ống dẫn tinh, mào tinh nên dù cho tinh hoàn có sản xuất được tinh trùng nhưng do tắc nên tinh trùng không thể ra ngoài được. Hậu quả là trong tinh dịch không có tinh trùng.
Mặt khác khi tắc đường ống dẫn tinh, tinh trùng vẫn được sản xuất từ tinh hoàn nhưng không được đào thải ra ngoài, chúng sẽ tự phân hủy và ngấm vào máu. Làm mất cơ chế tự bảo vệ của hàng rào máu tinh hoàn. Khi hàng rào máu-tinh hoàn bị tổn thương thì những sản phẩm giáng hóa của chúng sẽ trở thành một vật thể lạ mang tính kháng nguyên kháng lại các tế bào sinh tinh (kháng thể kháng tinh trùng). Khi kháng thể kháng tinh trùng hình thành đầu tiên sẽ thấy tinh trùng giảm về số lượng và chất lượng, dần dần tinh trùng không được sản xuất ra nữa dẫn đến giảm khả năng có thai và vô sinh do không có tinh trùng.
Viêm nhiễm làm giảm chất lượng tinh trùng và thay đổi tinh dịch. Tinh trùng bị giảm số lượng và chất lượng có thể trực tiếp do viêm nhiễm hay gián tiếp do môi trường sống (tinh dịch) gây ra.
4.Điều trị:
Vì viêm mào tinh hoàn-tinh hoàn có thể gây ra nhiều biến chứng trong đó có vô sinh nên khi nam giới có các biểu hiện của sưng đau bìu, tinh hoàn hay bất thường ở bộ phận sinh dục cần phải đi khám và điều trị kịp thời để tránh những hậu quả đáng tiếc.
Giai đoạn cấp bệnh nhân cần được nằm nghỉ ngơi tại giường, điều trị giảm đau, có thể dùng băng treo bìu. Nếu bìu sưng đau, nóng có thể chườm đá xung quanh bìu và dùng các thuốc kháng sinh phù hợp.
Trường hợp viêm tinh hoàn do lao cần dùng các thuốc điều trị lao đặc hiệu kết hợp các thuốc kháng viêm, giảm phù nề.
Nếu viêm mạn tính gây tắc ống dẫn tinh có thể phẫu thuật nối ống dẫn tinh, hoặc dùng các biện pháp hỗ trợ sinh sản khác như chọc hút mào tinh tìm tinh trùng dưới kính vi phẫu ( MESA)
