PHÁC ĐỒ CHẨN ĐOÁN, ĐIỀU TRỊ VIÊM LOÉT RUỘT (INFLAMMATORY BOWEL DISEASE)
I- ĐẠI CƯƠNG:
1- ĐỊNH NGHĨA: Viêm loét ruột là bệnh lý chưa rõ căn nguyên bao gồm 2 dạng chính là bệnh Crohn’s và viêm loét đại tràng – ulcerative colitis (VLĐT).
+ VLĐT là tình trạng viêm nhiễm mạn tính giới hạn ở lớp niêm mạc và dưới niêm mạc của đại tràng với những giai đoạn lui bệnh hay tái phát. Bệnh hầu như luôn ảnh hưởng đến trực tràng, có thể lan lên những đoạn khác của đại tràng với tổn thương viêm loét liên tục.
+ Bệnh Crohn’s được đặc trưng bởi hiện tượng viêm ảnh hưởng tới tất cả các lớp của
thành ống tiêu hóa ( ảnh hưởng xuyên thành) có thể dẫn tới xơ hóa và tắc ruột – vốn không điển hình trong VLĐT.
Cả bệnh Crohn’s và VLĐT đền có những tổn thường ngoài đường tiêu hóa, tổn thương tại mắt, miệng, da, khớp.
|
BỆNH CROHN’S |
VLĐT |
|
|
Niêm mạc dạng ‘đá lát’ |
Thường gặp |
Hiếm |
|
Liên quan toàn bộ thành ruột |
Thường gặp |
Thỉnh thoảng |
|
Tổn thương trực tràng |
Ít gặp |
Luôn có |
|
Tổn thương quanh hậu môn |
Thường gặp |
không |
|
Tạo đường dò |
Thường gặp |
không |
|
Chít hẹp |
Thường gặp |
Thỉnh thoảng |
|
U hạt |
Thường gặp |
Thỉnh thoảng |
2- VIÊM LOÉT ĐẠI TRÀNG (UlCERATIVE COLITIS):
Bảng phân biệt giữa bệnh Crohn’s và bệnh VLĐT
2.1- SINH BỆNH HỌC:
Trong bệnh viêm loét đại tràng, hiện tượng viêm bắt đầu từ trực tràng lan lên đoạn đại tràng phía trên với tổn thương gián đoạn và có thể ảnh hưởng đến toàn bộ đại tràng. Đối với VLĐT, trực tràng luôn bị ảnh hưởng.
2.2- NGUYÊN NHÂN: Tuy sinh bệnh học của bệnh viêm loét ruột vẫn chưa được rõ, nhiều yếu tố nguy cơ của bệnh đã được xác định:
– Tuổi và giới tính:
Đỉnh tuổi có tần suất bệnh cao nhất là người trong độ tuổi 15-40 Tỉ lệ mắc bệnh nam/nữ là 1:1
– Chủng tộc
Tần suất cao nhất của bệnh viêm loét ruột ở các nước phát triển.Tần suất của VLĐT xấp xỉ 0.5-24.5/100.000 dân mỗi năm.
– Yếu tố gen:
10-25% bệnh nhân mắc bệnh viêm loét ruột có người thân (thế hệ 1) mắc bệnh.
– Hút thuốc lá:
Với viêm loét đại tràng, nguy cơ tăng ở người không hút thuốc lá cũng như ở người hút thuốc lá cũ
– Ăn uống
Thói quen nhiều dầu mỡ, khô, nhiều đường.. .tăng nguy cơ phát triển bệnh.
– Nhiễm trùng đường ruột
– Chăm sóc trong giai đoạn sơ sinh kém
– NSAIDS, thuốc ngừa thai uống, liệu pháp hormone thay thế
– Stress
II- CHẨN ĐOÁN :
1- TRIỆU CHỨNG LÂM SÀNG CỦA VLĐT Những triệu chứng thường găp nhất của VLĐT
Tiêu chảy
Đau quặn bụng
Sốt
Buồn nôn Tiêu máu
Triệu chứng khác bao gồm:
Mệt mỏi, sụt cân, chán ăn, đau khớp, mất nước và dưỡng chất, thiếu máu, mắt viêm đỏ và sưng.
~ 50% bệnh nhân VLĐT biểu hiện triệu chứng nhẹ.
2- THĂM KHÁM: có thể phát hiện:
– Sốt, mạch nhanh, mất nước, nhiễm độc.
– Da xanh, niêm nhạt do thiếu máu.
– Phình đại tràng nhiễm độc: sốt cao, lạnh run, lừ đừ, mạch nhanh, bụng đau nhiều, chướng, có dấu cảm ứng phúc mạc.
– Tổn thương ngoài đường tiêu hóa: viêm mống mắt, viêm quanh củng mạc, viêm miêm mạc má, viêm khớp, tổn thương da.
3- CHẨN ĐOÁN VIÊM LOÉT ĐẠI TRÀNG: Dựa trên khai thác bệnh sử và thăm khám lâm sàng cẩn thận và cận lâm sàng cần thiết – công thức máu, nội soi trực tràng -đại tràng và sinh thiết sang thương.
– Nội soi đại tràng:
Nội soi đại tràng là phương tiện giá trị nhất giúp chẩn đoán và điều trị bệnh viêm loét ruột: ở bệnh viêm loét đại tràng, trực tràng luôn bị ảnh hưởng. Hơn nữa, nội soi đại tràng còn giúp can thiệp như nong hẹp trong bệnh Crohn’s, chích Steroid vào tổn thương khi nội soi, tầm soát ung thư đại – trực tràng.
CHẨN ĐOÁN PHÂN BIỆT
Viêm ruột thừa Viêm túi thừa
Viêm đại tràng giả mạc do Clostridium, Diffecile
Viêm đại tràng do Cytomegalo virus
Viêm dạ dày-ruột tăng bạch cầu ái toan
Viêm dạ dày-ruột do vi trùng hay do siêu vi
Viêm ruột do xạ trị
Nhiễm Salmonellosis
III- ĐIỀU TRỊ
– Điều trị nội khoa trên bệnh nhân viêm loét ruột bao gồm điều trị triệu chứng và làm lành niêm mạc.
– Mục tiêu: thuyên giảm bệnh và ngừa đợt bùng phát bệnh.
– Điều trị triệu chứng:
+ Thuốc bảo vệ niêm mạc: Đất sét (smecta, Actapulgite) 1 – 2 gói x 2-4 lần/ngày.
+ KHÔNG NÊN DÙNG CÁC THUỐC GIẢM Co THẮT NHƯ BUSCOPAN.
– Điều trị đặc hiệu: Xem sơ đồ ở trang sau.
CHỈ ĐỊNH PHẪU THUẬT:
Điều trị nội khoa thất bại Phình đại tràng nhiễm độc Thủng
Xuất huyết….
Bacsidanang.com – Thông tin khám bệnh ở Đà Nẵng, Thiết bị y tế Gia đình Đà Nẵng .
Danh bạ bác sĩ, phòng khám ở Đà Nẵng, dịch vụ y tế, khám tiết niệu nam khoa ở Đà Nẵng, phẫu thuật thẩm mỹ ở Đà Nẵng, thiết bị y tế gia đình Đà Nẵng, thực phẩm chức năng Đà Nẵng.
