PHÁC ĐỒ ĐIỀU TRỊ HẠ HUYẾT ÁP CHỈ HUY Ở TRẺ EM
I. ĐẠI CƯƠNG
Hạ huyết áp chỉ huy là phương pháp làm hạ huyết áp động mạch hệ thống có kiểm soát để hạn chế lượng máu mất và làm rõ phẫu trường trong lúc mổ.
Kỹ thuật này được sử dụng cho trẻ em với mọi lứa tuổi và áp dụng cho nhiều loại phẫu thuật.
II. CHỈ ĐỊNH
• Phẫu thuật thần kinh.
• Phẫu thuật chỉnh hình.
• Phẫu thuật mạch máu lớn.
• Phẫu thuật tai-mũi-họng.
• Phỏng.
• Tái tạo vùng đầu mặt.
III. CHỐNG CHỈ ĐỊNH
• Người thực hiện thiếu hiểu biết về kỹ thuật, thiếu chuyên môn.
• Thiếu phương tiện theo dõi bệnh nhân.
• Thiếu khả năng chăm sóc hậu phẫu.
• Giảm tưới máu cơ quan (toàn thân hay một vùng nào đó).
• Tăng áp lực nội sọ.
• Thiếu máu hay mắc các bệnh về máu.
• Đa hồng cầu.
• Dị ứng hay quá mẫn với thuốc hạ huyết áp (HA).
IV. THUỐC
Các thuốc gây hạ HA được chia làm hai nhóm:
• Thuốc dãn mạch.
• Thuốc mê hô hấp.
1. Thuốc dãn mạch: Sodium Nitroprussid
• Được sử dụng rộng rãi để hạ HA ở trẻ em.
• Gây dãn động mạch nhiều hơn tĩnh mạch.
• Thời gian tiềm phục ngắn: 1-2 phút.
• Thời gian kéo dài tác dụng ngắn.
• Không gây ức chế cơ tim trực tiếp.
• Quá liều có thể gây nhiễm độc cyanid.
• Liều lượng:
– Sodium Nitroprussid (50mg/lọ) pha với Glucose 5% (500mL) để có dung dịch 0,01% (0,1 mg/mL).
– Tốc độ ban đầu 0,1 μg/kg/phút, có thể tăng lên đến 8-10 μg/kg/phút.
– Giảm liều khi phối hợp với thuốc mê hô hấp, -blockers, captopril.
– Sử dụng đường truyền riêng biệt, giảm tối đa khoảng chết.
– Bị hủy bởi ánh sáng nên cần phải bọc chai dịch truyền bằng tấm nhôm hay bao đen (không cần bọc dây truyền dịch vì sự giáng hóa không đáng kể trong 8 giờ đầu).
– Liều tối đa: 2-3 mg/kg/ngày.
• Chống chỉ định:
– Không theo dõi được huyết áp động mạch liên tục.
– Không có phương tiện hồi sức.
– Giảm oxy máu (ví dụ, thiếu máu).
– CCĐ tương đối: suy gan, suy thận, tình trạng tim mạch không ổn định.
2. Thuốc mê hô hấp
• Halothan, Isofluran, hay Sevofluran đều có thể sử dụng gây hạ HA một mình hay phối hợp với thuốc dãn mạch.
• Gây hạ HA (phụ thuộc vào liều lượng) gồm: gây ức chế cơ tim, dãn đường mạch máu và ức chế thần kinh giao cảm trung ương và ngoại biên.
• Isofluran gây giảm kháng lực mạch máu hệ thống và ức chế cơ tim ít hơn halothan.
• Sevofluran có tác dụng trung gian giữa Halothan và Isofluran.
• Tránh sử dụng các thuốc ức chế phó giao cảm và -blockers.
• Tránh sử dụng atropin và pancuronium khi hạ HA bằng các thuốc này.
V. PHƯƠNG PHÁP TIẾN HÀNH
1. Chuẩn bị bệnh nhân
• Khám tiền mê: chú ý tình trạng huyết động học, loại trừ các chống chỉ định. Nghiệm pháp Allen.
• Xét nghiệm tiền phẫu thường quy: CTM, TPTNT, đường huyết, Hb > 10g/dL trước khi thực hiện, ECG, Siêu âm tim (nếu cần).
• Không để tụt HA trước khi dẫn đầu mê.
• Thiết lập hai đường truyền tĩnh mạch: một đường truyền lớn để truyền dịch; một đường truyền riêng biệt dùng cho thuốc hạ áp.
• Tránh tiền mê bằng các thuốc ức chế phó giao cảm.
2. Dẫn đầu mê
• Thuốc mê tĩnh mạch: liều 2 – 5 mg/kg/lần.
• Hoặc thuốc mê hô hấp: Halothan hay Sevofluran.
• Fentanyl 2 μg/kg (TM) + Rocuronium 0,5 – 1 mg/kg (TM).
• Đặt HA xâm lấn: thứ tự ưu tiên động mạch quay, trụ, mu chân, bẹn.
• Pulse oximeter, Capnography.
• Đặt sonde tiểu, duy trì lượng nước tiểu 0,5-2 ml/kg/giờ.
• Đặt CVP để duy trì áp lực làm đầy nhĩ trong suốt thời gian hạ HA.
• Làm khí máu, ion đồ, đường huyết trước khi hạ HA chỉ huy.
3. Duy trì mê
• Thuốc mê hô hấp: Isofluran > Sevofluran > Halothan + Fentanyl + Rocuronium (TM)
• Làm ấm bệnh nhân, duy trì nhiệt độ cơ thể bình thường.
• Thông khí kiểm soát, duy trì PaCO2 bình thường.
• PaO2 > 300 mmHg trong suốt thời gian hạ huyết áp chỉ huy.
• Hạ HA từ từ bằng cách tăng nồng độ thuốc mê hô hấp.
• Sử dụng thuốc hạ HA khi mức HA hạ không đủ với thuốc mê hô hấp.
4. Hậu phẫu
• Chuyển Hồi Sức Ngoại còn nội khí quản.
• Duy trì đủ thể tích tuần hoàn.
• Đảm bảo chức năng tuần hoàn, hô hấp.
VI. NGUY CƠ – TAI BIẾN
• Tụt huyết áp đột ngột và trầm trọng.
• Bệnh nhân bị mù do thiếu máu thần kinh thị, xảy ra do mất máu nhiều và tụt HA trầm trọng.
Bacsidanang.com – Thông tin khám bệnh ở Đà Nẵng, Thiết bị y tế Gia đình Đà Nẵng .
Danh bạ bác sĩ, phòng khám ở Đà Nẵng, dịch vụ y tế, khám tiết niệu nam khoa ở Đà Nẵng, phẫu thuật thẩm mỹ ở Đà Nẵng, thiết bị y tế gia đình Đà Nẵng, thực phẩm chức năng Đà Nẵng.
