Hướng dẫn tiêu chuẩn đánh giá trứng thụ tinh
Đánh giá trứng thụ tinh (hợp tử) là quá trình quan sát tiền nhân (pronuclei) và thể hạt nhân (NPB) bên trong tiền nhân 16 đến 18 giờ sau thụ tinh.
1. TIỀN NHÂN (PN)
Tiền nhân là tín hiệu quan sát hiện tượng thụ tinh đầu tiên. Cả hai tiền nhân xuất hiện cùng thời gian và nằm sát nhau. Nếu hai tiền nhân không nằm sát nhau sau 16 đến 18 giờ có thể là do bất thường thể hình sao và sự hình thành vi ống; dẫn đến bất thường quá trình phát triển sau này. Những phôi này hiếm khi phát triển thành phôi nang.
Kích thước hai tiền nhân nên tương tự nhau. Kích thước hai tiền nhân quá khác biệt thì 87% hợp tử sẽ mang bất thường NST. Tương tự, tiền nhân rất nhỏ hoặc bị phân mảnh bất thường gây tổn hại đến quá trình phát triển phôi.
Vị trí tiền nhân cũng rất quan trọng. Trong quá trình thụ tinh, vi ống của thể hình sao sẽ kéo tiền nhân cái về phía tiền nhân đực. Vì vậy, hai tiền nhân sẽ ở vị trí trung tâm của trứng hoặc chỉ hơi lệch qua vùng có chứa thể cực thứ nhất tại thời điểm 16-18 giờ sau thụ tinh.
Trứng thụ tinh chứa hai tiền nhân nằm ở vùng ngoại biên, và có kích thước chênh lệch nhau, phân mảnh hay quá nhỏ thì nên cân nhắc không chuyển sau đó.
Hình 1: (a) Trứng thụ tinh bình thường: hai tiền nhân kích cỡ tương tự, nằm sát nhau tại vị trí trung tâm; (b) Hai tiền nhân nằm không sát nhau, bất thường; (c) Hai tiền nhân có kích thước khác biệt, bất thường; (d) Hai tiền nhân nằm ở vùng ngoại biên của trứng, bất th ường.
2. THỂ HẠT NHÂN (NPB)
Kích cỡ, số lượng và sự phân phối hạt nhân bên trong tiền nhân của trứng được quan sát sau 16 đến 18 giờ ICSI. Có hai hệ thống ghi nhận đó là hệ thống đánh giá Z-score (Z1, Z2, Z3, Z4) và đánh giá theo số thứ tự (từ 0-5). Cả hai hệ thống này có cách mô tả tương tự nhau. Trong đó hệ thống Z-score do Scott và cộng sự phát triển được sử dụng rộng rãi nhất. Các tiêu chuẩn của hệ thống này dựa trên các thông số sau:
– Kích thước và sự cân xứng của tiền nhân.
– Số lượng, kích thước, sự cân xứng và vị trí của các hạt nhân trong tiền nhân.
Dựa trên các tiêu chuẩn này, hợp tử chia thành 4 nhóm như sau:
Hình 2: Sơ đồ phân loại tiền nhân theo hệ thống Z-score
– Z1: Hai tiền nhân có kích thước và số lượng hạt nhân bằng nhau (từ 3-7 hạt nhân); xếp thẳng hàng ở vùng tiếp giáp.
– Z2: Hai tiền nhân có kích thước và số lượng hạt nhân bằng nhau (từ 3-7 hạt nhân) nhưng xếp không thẳng hàng tại vùng tiếp giáp.
– Z3: Kích thước và số lượng hạt nhân không bằng nhau giữa hai hạt nhân hoặc các hạt nhân không đồng thời xếp thẳng hàng ở vùng tiếp giáp giữa hai tiền nhân.
– Z4: Hợp tử bất thường, xuất hiện hai tiền nhân có kích thước khác nhau rõ rệt, không tiến sát nhau.
Hình 3: Phân loại hợp tử theo hệ thống Z-score
Số lượng và kích thước hạt nhân khác biệt là do sự phát triển không cân xứng giữa hai tiền nhân. Khi hai tiền nhân kết hợp lại với nhau thì số lượng không cân xứng sẽ dẫn đến quá trình phát triển bất thường.
Có sự chênh lệch pH giữa hai bộ hạt nhân, thường sẽ thấp hơn những vùng khác của hợp tử, đóng vai trò quan trọng cho quá trình hợp nhân.
Noãn thụ tinh có hai tiền nhân có số lượng và kích thước NPB bằng nhau và xếp thẳng hàng được chứng minh là tạo ra tỉ lệ phôi có NST bình thường cao. Những noãn thụ tinh loại Z3-1; Z3-2; Z3-3 hay Z4 thường tạo ra phôi ngày 3 có chất lượng kém, tỉ lệ tạo phôi nang giảm và tỉ lệ làm tổ thấp.
Một số hợp tử có dạng bất thường khác của PN được ghi nhận là không có NPB hoặc chỉ có 1 NPB có khả năng làm tổ rất thấp khi được nghiên cứu trên mô hình động vật.
Bên cạnh đó, số lượng, vị trí và hình thái của thể cực cũng là vấn đề được quan
tâm vào thời điểm đánh giá kết quả thụ tinh. Hợp tử bình thường có hai thể cực tròn, đều, không phân mảnh. Do noãn bị phân cực, vị trí đúng của thể cực thứ hai nằm trên trục của hai tiền nhân. Các thể hạt và vòng sáng bao quanh tiền nhân là dấu hiệu của sự phân cực trong hợp tử. Bất thường vị trí của tiền nhân và thể cực gây ảnh hưởng đến sự phân chia của phôi, thường tạo phôi bào không đều hoặc quá trình phân chia phôi bào chậm.
Bacsidanang.com – Thông tin khám bệnh ở Đà Nẵng, Thiết bị y tế Gia đình Đà Nẵng .
Danh bạ bác sĩ, phòng khám ở Đà Nẵng, dịch vụ y tế, khám tiết niệu nam khoa ở Đà Nẵng, phẫu thuật thẩm mỹ ở Đà Nẵng, thiết bị y tế gia đình Đà Nẵng, thực phẩm chức năng Đà Nẵng.
