TÁN SỎI THẬN QUA DA ĐƯỜNG HẦM NHỎ (MINI-PCNL) BẰNG LASER DƯỚI HƯỚNG DẪN CỦA SIÊU ÂM

Tán sỏi thận qua da đường hầm nhỏ bằng laser dưới hướng dẫn của siêu âm là gì (mini-PCNL)? Những nguy cơ khi thực hiện Tán sỏi thận qua da đường hầm nhỏ? mời quý đọc giả xem bài viết dưới đây.

Sỏi tiết niệu là gì?

Sỏi niệu là bệnh phổ biến trên thế giới, chiếm 1% đến 15% dân số. Trong đó sỏi thận là bệnh lý phổ biến nhất. Sỏi tiết niệu đa số hình thành từ thận. Một số trường hợp sỏi không có bất cứ triệu chứng gì, tuy vậy nếu không được điều trị sớm thì viên sỏi sẽ lớn dần lên đến mức độ nào đó sẽ gây tổn thương cho thận.

Nước tiểu được bài tiết từ thận, chảy qua hai ống nhỏ được gọi là niệu quản để vào bàng quang. Bàng quang là nơi chứa đựng nước tiểu. Nước tiểu sẽ được đẩy ra ngoài (khi đi tiểu) qua một ống được gọi là niệu đạo. Khi viên sỏi gây tắc nghẽn đường tiết niệu và gây đau thì bác sĩ khuyến cáo cần phải đi điều trị sỏi.

Xem thêm: Chẩn đoán Và điều Trị Bệnh Lý Sỏi Tiết Niệu

Tán sỏi thận qua da đường hầm nhỏ bằng laser dưới hướng dẫn của siêu âm (mini-PCNL) là gì?

Lấy sỏi thận qua da là một phương pháp phẫu thuật nội soi để lấy sỏi ra khỏi thận. Khi phẫu thuật nội soi, bác sĩ sẽ tạo một đường hầm nhỏ 18Fr (tương đương 0,6 cm) từ hông lưng vào thận dưới hướng dẫn đường chọc dò bằng sóng siêu âm (trước đây thường dùng tia X quang để định vị vị trí chọc dò). Sau đó đưa máy soi vào tán vụn viên sỏi bằng tia Laser công suất lớn và lấy hết sỏi ra ngoài.

Xem thêm: TÁN SỎI THẬN QUA DA ĐƯỜNG HẦM NHỎ (mini-PCNL) TẠI ĐÀ NẴNG

Tán sỏi thận qua da đường hầm nhỏ có thể giúp bệnh nhân như thế nào?

Những lợi ích của phẫu thuật tán sỏi thận qua da đường hầm nhỏ bằng laser dưới hướng dẫn của siêu âm?

• Không nhiễm tia xạ vì sóng siêu âm là vô hại.
• Ít mất máu: trong phẫu thuật nội soi, tình trạng mất máu thường ít hơn nhiều so với phẫu thuật mở. Tán sỏi thận qua da đường hầm nhỏ sẽ ít có nguy cơ cần phải truyền máu hơn.
• Ít đau sau phẫu thuật: do không có vết mổ lớn ở thành bụng nên bệnh nhân sẽ ít cần thuốc giảm đau mạnh sau phẫu thuật; đồng thời bệnh nhân có thể trở lại làm việc và các hoạt động thường ngày sớm hơn so với phẫu thuật mở.
• Thời gian nằm viện ngắn hơn: hầu hết bệnh nhân sẽ về nhà hai hoặc ba ngày sau khi phẫu thuật (so với trung bình từ năm đến bảy ngày đối với phẫu thuật mở).
• Vết sẹo nhỏ hơn: phẫu thuật nội soi giúp tránh để lại vết sẹo lớn như phẫu thuật mở (mặc dù vẫn có một vết sẹo nhỏ từ nơi ống soi đi qua da).
• Tỷ lệ thành công cao: dao động trong khoảng 90-100%, tùy thuộc vào các đặc điểm của sỏi.

Xem thêm: Tán sỏi thận qua da đường hầm nhỏ (mini-PCNL) được thực hiện như thế nào?

Những nguy cơ khi thực hiện Tán sỏi thận qua da đường hầm nhỏ?

Mặc dù phẫu thuật này đã được chứng minh là rất an toàn, nhưng cũng như bất kỳ phương pháp phẫu thuật khác thì phương pháp này vẫn có khả năng xảy ra những nguy cơ và biến chứng.

• Chảy máu: là nguy cơ thường gặp nhất; trường hợp chảy máu nhiều đến mức cần phải truyền máu hiếm khi xảy ra (mức độ nhẹ là 16,4%, mức độ trung bình là 3.6% và mức độ nặng là 0.5%). Nếu máu vẫn tiếp tục chảy  thì có thể cần thực hiện thủ thuật thuyên tắc mạch chọn lọc bít lại chỗ mạch máu đang chảy máu. Trường hợp máu vẫn tiếp tục chảy thì có thể cần phải làm phẫu thuật giải quyết tình trạng chảy máu. Biến chứng này rất hiếm khi xảy ra (chưa đến 1/1000 trường hợp);
• Nhiễm khuẩn: vì một số sỏi có chứa vi khuẩn bên trong, nên bác sĩ sẽ cho bệnh nhân dùng thuốc kháng sinh để ngăn chặn tình trạng nhiễm khuẩn sau khi phẫu thuật. Tình trạng sốt sau khi thực hiện phẫu thuật này là thường gặp (khoảng 25% trường hợp), thường là sốt thoáng qua. Chỉ có 0.5% nguy cơ nhiễm trùng nặng, shock nhiễm trùng huyết.
• Sót mảnh sỏi vụn: trong trường hợp khi không thể lấy sạch sỏi trong quá trình phẫu thuật. Bệnh nhân có thể cần điều trị thêm bằng các phương pháp bổ sung như tán sỏi ngoài cơ thể bằng sóng xung kích hoặc nội soi tán sỏi niệu quản ngược dòng hoặc hiếm khi phải thực hiện tán sỏi qua da lần thứ hai. Trước khi kết thúc cuộc phẫu thuật, bệnh nhân sẽ được đặt một ống thông niệu quản (là một ống rỗng nhỏ đi từ thận xuống bàng quang của bệnh nhân) để đảm bảo nước tiểu lưu thông từ thận xuống bàng quang hiệu quả.
• Tụ dịch (nước tiểu) sau phẫu thuật: sau phẫu thuật, hiếm khi có dịch rò rỉ từ thận gây tụ dịch bên trong bụng của bệnh nhân. Nếu phát sinh tình trạng tụ dịch nhiều, có thể cần phải dẫn lưu dịch. Trong một số trường hợp, bệnh nhân cần đặt ống thông niệu quản. Ống thông niệu quản sẽ được lưu tạm thời cho đến khi các vấn đề đã ổn định; và có thể được rút ra trong vòng 4-6 tuần;
• Tổn thương các cơ quan lân cận: hiếm gặp. Tổn thương phổi, ruột, lá lách, gan nên có thể cần can thiệp phẫu thuật để giải quyết tổn thương
• Tiểu máu: Nước tiểu có lẫn máu sau phẫu thuật và giảm dần theo thời gian.
• Không tạo được đường hầm vào thận nên cần chuyển sang các phương pháp khác.
• Hấp thu quá nhiều dịch tưới rửa vào máu trong lúc phẫu thuật dẫn đến rối loạn chức năng tim.

Những phương pháp điều trị thay thế hiện có là gì?

Bác sĩ đã khuyến cáo rằng tán sỏi thận qua da đường hầm nhỏ là sự lựa chọn thích hợp nhất để điều trị sỏi thận. Tuy nhiên vẫn có một vài phương pháp thay thế. Các phương pháp có thể thay thế bao gồm:

• Tán sỏi ngoài cơ thể bằng sóng xung kích: phương pháp này sẽ phá vỡ sỏi của bệnh nhân bằng các sóng xung. Sỏi thận sẽ vỡ thành những mảnh vụn nhỏ mà bệnh nhân có thể đi tiểu ra ngoài. Phương pháp này không cần nằm viện;
• Nội soi tán sỏi niệu quản ngược dòng bằng laser: là thủ thuật đưa một ống soi vào niệu đạo, đi vào bàng quang của bệnh nhân và đi lên niệu quản đến thận. Sau đó đưa dụng cụ tán sỏi vào để tán sỏi;
• Phẫu thuật mở thận lấy sỏi: phương pháp này sẽ lấy sỏi qua một đường mổ mở ở hông lưng chứ không sử dụng ống nội soi qua da như là LSTQD.

Tán sỏi thận qua da thường lấy sạch sỏi hơn phương pháp tán sỏi ngoài cơ thể bằng sóng xung kích và có thời gian hồi phục nhanh hơn phẫu thuật mở thận lấy sỏi. Tuy nhiên, điều này còn phụ thuộc vào từng trường hợp riêng biệt, ví dụ như kích thước và vị trí sỏi trong thận của bệnh nhân.

Xem thêm: [Slideshare] Chẩn đoán Và điều Trị Bệnh Lý Sỏi Hệ Tiết Niệu

Bệnh nhân nên chuẩn bị gì để thực hiện tán sỏi thận qua da

• Bệnh nhân sẽ thăm khám với bác sĩ gây mê một vài ngày trước khi phẫu thuật. Bác sĩ sẽ thực hiện một số xét nghiệm để đảm bảo tim, phổi và thận của bệnh nhân vẫn hoạt động tốt. Bác sĩ cũng sẽ kiểm tra nước tiểu để đảm bảo tình trạng vô khuẩn: nếu bị nhiễm khuẩn niệu thì bệnh nhân phải được điều trị kháng sinh trước khi phẫu thuật.
• Nếu có hút thuốc, bệnh nhân cần phải ngưng hút thuốc, vì điều này có thể làm tăng nguy cơ nhiễm khuẩn ngực hoặc huyết khối tĩnh mạch sâu. Hút thuốc cũng có thể làm chậm tiến trình lành vết thương vì nó làm giảm lượng oxy đến các mô trong cơ thể của bệnh nhân.
• Bệnh nhân không được uống aspirin hay bất kỳ loại thuốc nào có chứa aspirin trong bảy ngày trước khi phẫu thuật; tránh dùng các loại thuốc kháng viêm như Advil® hay Ibuprofen trong vòng 24 giờ trước khi phẫu thuật. Bệnh nhân phải ngưng tất cả các loại thực phẩm bổ sung, vitamin E và các loại thuốc thảo dược không cần kê đơn từ một đến hai tuần trước khi phẫu thuật (nghiên cứu hiện nay cho thấy vitamin E và một số loại thảo dược có thể làm ức chế sự đông máu).
• Nếu bệnh nhân đang dùng các loại thuốc định kỳ theo chỉ định của bác sĩ (ví dụ như bệnh tiểu đường, cao huyết áp hoặc các bệnh khác), vui lòng thông báo cho bác sĩ gây mê trong lúc thăm khám trước phẫu thuật. Các loại thuốc này thường được dùng theo chỉ định nhưng chỉ với một ngụm nước nhỏ trong vòng sáu giờ trước khi thủ thuật.
• Không được ăn, nhai kẹo cao su, uống sữa hay nước trái cây với bột trước sáu giờ, và không được uống nước lọc, trà, cà phê có đường hoặc không có đường trong vòng hai giờ trước khi phẫu thuật. Không được hút thuốc hoặc uống rượu bia trong vòng 24 giờ trước khi phẫu thuật.

Điều gì sẽ xảy ra trong quá trình tán sỏi thận qua da?

• Bác sĩ sẽ đưa ống nội soi qua đường rạch trên da vào thận để quan sát hình ảnh bên trong thận của bệnh nhân trên màn hình có độ phân giải cao trong phòng mổ.
• Phẫu thuật này được thực hiện dưới gây tê tuỷ sống nghĩa là bệnh nhân tỉnh táo, hoặc gây mê toàn thân, có nghĩa là bệnh nhân sẽ ngủ trong suốt quá trình thực hiện thủ thuật.
• Bác sĩ sẽ bắt đầu phẫu thuật bằng cách đưa ống soi vào bên trong bàng quang. Sau đó đưa ống thông qua niệu quản vào thận. Ống này giúp bơm nước muối gây giãn đài bể thận trong quá trình chọc dò và có tác dụng bơm rửa đài bể thận.
• Chuyển bệnh nhân sang tư thế nằm nghiêng. Dưới hướng dẫn của siêu âm, bác sĩ sẽ chọc dò một kim nhỏ vào thận ở vùng hông lưng của bệnh nhân. Kim chọc dò được xác định vào thận khi có nước tiểu chảy ra. Một đường rạch da 0.5-1cm ở hông lưng, nong rộng theo đường kim đi thành đường hầm vào thận đủ để cho phép đưa dụng cụ soi vào thận. Dụng cụ soi và dụng cụ tán bằng laser được đưa qua đường này vào thận để tán vỡ sỏi và gắp hết các mảnh sỏi. Thời gian phẫu thuật kéo dài từ hai đến bốn giờ.
• Sau khi phẫu thuật, bác sĩ sẽ để lại một ống nhỏ trong thận và một ống thông khác trong niệu đạo để đảm bảo dẫn lưu nước tiểu tốt. Bác sĩ sẽ kiểm tra các ống này hàng ngày và rút ống sau vài ngày tùy thuộc vào diễn tiến lâm sàng của bệnh nhân, nếu có.

Bệnh nhân cần làm gì sau khi thực hiện tán sỏi qua da?

• Khi hoàn tất thủ thuật, bệnh nhân sẽ được đưa đến phòng hồi sức và ở lại đó cho đến khi bệnh nhân tỉnh lại sau gây mê: quy trình này mất khoảng hai đến sau giờ. Sau đó bệnh nhân được đưa trở về lại Khoa Ngoại. Nếu bệnh nhân cảm thấy đau hoặc buồn nôn trong phòng hồi sức, vui lòng thông báo cho nhân viên biết để cung cấp thuốc cho bệnh nhân giúp cải thiện tình trạng này.
• Trước hết, bệnh nhân cần nằm nghỉ trên giường. Trong thời gian này, bác sĩ sẽ yêu cầu bệnh nhân chuyển động bàn chân và mắt cá chân đồng thời ngọ nguậy các ngón chân để kích thích sự lưu thông máu ở chân. Cách làm này kết hợp với việc hít thở sâu cũng giúp giảm nguy cơ đông máu ở chân bệnh nhân. Hít thở sâu còn giúp bệnh nhân ngăn ngừa các vấn đề về phổi sau khi phẫu thuật.
• Nếu bệnh nhân có ống dẫn lưu từ thận, ống này sẽ được nối với túi đựng để dẫn lưu nước tiểu của bệnh nhân. Nước tiểu sẽ có lẫn máu. Điều dưỡng sẽ xả túi thường xuyên và đo lượng nước tiểu thải ra. Thời gian bệnh nhân cần sử dụng ống này sẽ tùy thuộc vào số lượng các mảnh vỡ còn sót lại, máu đông và các mảnh vụn khác. Ống dẫn lưu thường được rút ra sau ngày phẫu thuật, nhưng bệnh nhân có thể cần chụp X-quang để xác định thời gian thích hợp để rút ống. Bệnh nhân cũng có thể có ống thông niệu đạo trong khoảng 24 giờ đầu tiên sau khi phẫu thuật. Đây là một ống thông được đưa vào bàng quang qua niệu đạo (ống dẫn nước tiểu từ bàng quang ra ngoài cơ thể). Ống này có thể làm cho bệnh nhân cảm thấy khó chịu nên vui lòng thông báo cho bác sĩ biết nếu bệnh nhân gặp phải tình trạng này.
• Thời gian nằm viện trung bình cho loại phẫu thuật này là từ hai đến ba ngày sau khi phẫu thuật.

Bệnh nhân cần làm gì khi xuất viện trở về nhà?

• Bệnh nhân có thể gặp tình trạng nước tiểu lẫn ít máu kéo dài lên đến hai tuần. Hãy đảm bảo uống thật nhiều nước để giúp cải thiện tình trạng này. Cố gắng uống hai đến ba lít nước lọc, nước ép hoặc nước trái cây mỗi ngày. Bác sĩ khuyến cáo bệnh nhân không được uống nhiều hơn hai tách trà hoặc cà phê mỗi ngày và tránh uống rượu trong thời gian đang hồi phục.
• Bệnh nhân có thể cảm thấy đau quanh vùng phẫu thuật trong vài tuần; bác sĩ sẽ kê đơn thuốc giảm đau để giúp cải thiện tình trạng này.
• Một chế độ ăn uống lành mạnh và cân bằng sẽ giúp tránh táo bón vì việc căng ruột sẽ làm tăng nguy cơ chảy máu. Ăn thật nhiều trái cây và rau củ cùng với các loại thực phẩm giàu chất xơ, như bánh mì nguyên hạt, mì ống và gạo. Nếu bệnh nhân cần tư vấn thêm về chế độ ăn uống của mình, vui lòng trao đổi với bác sĩ hoặc điều dưỡng.
• Tránh nằm trong một thời gian dài, vì việc hạn chế di chuyển sẽ làm tăng nguy cơ mắc bệnh viêm phổi hoặc đông máu ở chân bệnh nhân.
• Tránh nâng hoặc kéo vật nặng trong vòng bốn tuần.
• Nên thay băng vết thương hằng ngày và kiểm tra quá trình lành vết thương. Không đặt băng ướt lên vết thương. Khi vết thương đã khô và lành (thường trong vòng 3 đến 5 ngày) thì có thể tháo băng.
• Hãy nghỉ ngơi từ hai đến bốn tuần trước khi quay lại công việc. Nếu công việc của bệnh nhân cần nâng vật nặng hoặc vận động, hãy trao đổi với bác sĩ.
• Bệnh nhân chỉ nên bắt đầu lái xe trở lại khi có thể thắng gấp mà không cảm thấy lo lắng.
• Bệnh nhân có thể bắt đầu hoạt động tình dục trở lại sau hai tuần phẫu thuật, miễn là bệnh nhân cảm thấy thoải mái.

Xem thêm: Tại sao cần phải đặt sonde JJ niệu quản trước tán sỏi thận bằng ống soi mềm?

Bệnh nhân sẽ tái khám kiểm tra lại tình trạng sau mổ nào?

• Bệnh nhân sẽ tái khám với bác sĩ ngoại tiết niệu sau 4 đến 6  tuần để kiểm tra xem có bị sót sỏi thận hay không và để đảm bảo nước tiểu được dẫn lưu bình thường từ thận (bằng cách siêu âm hoặc chụp X-quang).
• Bác sĩ ngoại tiết niệu cũng sẽ làm một số xét nghiệm để giúp xác định nguyên nhân gây sỏi thận và thảo luận với bệnh nhân về cách phòng ngừa sỏi thận trong tương lai.

Khi nào tôi cần liên hệ với bác sĩ sau khi phẫu thuật?

Vui lòng liên hệ với bác sĩ nếu bệnh nhân có bất kỳ dấu hiệu nào dưới đây sau khi xuất viện:

• Chảy máu dai dẳng và rò rỉ nước tiểu từ vị trí phẫu thuật.
• Nước tiểu lẫn máu tươi.
• Đau dữ dội.
• Sốt hơn 38ºC.
• Khó tiểu.
• Bất kỳ vấn đề nào khác làm bệnh nhân cảm thấy lo ngại.