Thuốc tiêm tránh thai
Thuốc tiêm tránh thai được nghiên cứu từ thập niên 60, bán rộng rãi đầu thập niên 70 và đến đầu thế kỷ này có có hơn 100 triệu phụ nữ trên 90 nước sử dụng. Ngoài uống thuốc ngừa thai hay sử dụng bao cao su, tiêm thuốc tránh thai hiện nay được xem là một trong những biện pháp tránh thai hiệu quả và tạm thời.
Thuốc tiêm tránh thai gồm có 2 nhóm chính sau:
• Nhóm I: Thành phần thuốc gồm có estrogen và progestin.
• Nhóm II: Thành phần chỉ có progestin, trong nhóm này có 2 loại là NETEN (Norethindrone Enanthate) và DMPA (Depot Medroxyprogesterone Acetate), trong đó DMPA thông dụng hơn.
Tiêm thuốc tránh thai được chỉ định tiêm bắp với liều dùng là từ 1 – 3 tháng/lần. Tùy loại thuốc sẽ có thời gian tác dụng khác nhau. Thông thường, thuốc tiêm tránh thai có tác dụng trong vòng vài tuần, vì vậy không nên sử dụng hàng ngày. Tuy nhiên, để đạt hiệu quả tránh thai cần phải tiêm thuốc theo định kỳ.
Thuốc tiêm tránh thai DMPA
Thuốc tránh thai dạng tiêm DMPA là một phương pháp tránh thai chỉ chứa progesteron, thuốc có thể tiêm dưới da hoặc tiêm bắp (mông/bắp tay). Nó ngăn cản quá trình mang thai bằng cách phóng thích từ từ hormon progesterone nhân tạo vào cơ thể. Mỗi liều thuốc tránh thai có tác dụng 3 tháng, hết 3 tháng cần tiêm một liều mới.
Cơ chế tránh thai của DMPA tương tự các thuốc tránh thai chỉ chứa progestin khác (như, thuốc uống tránh thai hàng ngày chỉ chứa progestin, que cấy tránh thai, vòng tránh thai nội tiết Mirena) đều ngăn không cho rụng trứng và làm đặc chất nhầy cổ tử cung, ngăn chặn tinh trùng xâm nhập
Thời điểm tốt nhất để bắt đầu sử dụng thuốc tiêm tránh thai DMPA là trong vòng 5 ngày đầu của chu kỳ kinh nguyệt hoặc ngay sau phá thai, sẩy thai, hoặc bất cứ thời điểm nào trong vòng 21 ngày hậu sản mà không cho con bú.
Mặc dù tiêm thuốc tránh thai là biện pháp kiểm soát sinh sản tương đối an toàn, chị em phụ nữ vẫn cần theo dõi các dấu hiệu bất thường xảy ra trên cơ thể sau khi tiêm, chú ý vệ sinh chỗ tiêm và đặc biệt là cần hạn chế quan hệ tình dục trong vòng 7 ngày sau khi tiêm, hoặc nếu quan hệ cần sử dụng các biện pháp tránh thai thay thế.
Thuốc tiêm tránh thai có an toàn không?
So với các biện pháp ngừa thai khác, tiêm thuốc tránh thai tiện lợi, thời gian tác dụng dài, không cần phải uống thuốc mỗi ngày hoặc trước khi quan hệ. Tiêm thuốc tránh thai là biện pháp an toàn với những ưu điểm sau:
• Có khả năng tránh thai cao: Với tác dụng ức chế gần như toàn bộ quá trình rụng trứng và ngăn chặn tinh trùng xâm nhập, tiêm thuốc tránh thai là biện pháp có hiệu quả gần tuyệt đối, trên 99%
• Không ảnh hưởng đến khả năng mang thai và sinh con: Tiêm thuốc tránh thai là biện pháp ngừa thai tạm thời, chỉ cần ngừng tiêm thuốc trong thời gian khoảng vài tháng, cơ thể sẽ dần ổn định và phụ nữ có thể mang thai trở lại.
• Có thể dùng được với phụ nữ đang cho con bú: Thuốc tiêm tránh thai không ảnh hưởng đến sự tiết sữa của mẹ đang cho con bú, chỉ một lượng thuốc rất nhỏ được bài tiết qua sữa mẹ và không ảnh hưởng đến sự phát triển về chiều cao, cân nặng và trí tuệ của trẻ.
• Không gây rối loạn huyết áp, mạch, không ảnh hưởng đến hệ miễn dịch, không gây phù, không làm phát triển u xơ tử cung.
Tiêm thuốc tránh thai có hại không?
Bên cạnh những ưu điểm vượt trội như hiệu quả cao, tiện lợi, tác dụng lâu và an toàn, thuốc tiêm tránh thai vẫn có khả năng gây ra một số tác dụng phụ không mong muốn, bao gồm :
• Mất kinh: Tiêm thuốc tránh thai có thể gây mất kinh vì làm thay đổi nồng độ progesterone trong cơ thể, ức chế sự phát triển của lớp niêm mạc trong tử cung. Tuy nhiên tình trạng này hoàn toàn không ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của phụ nữ. Nếu muốn có thai trở lại, chỉ cần ngừng tiêm thuốc và chu kỳ kinh nguyệt sẽ dần dần bình thường trở lại.
• Rong kinh, rong huyết, băng kinh: Tiêm thuốc tránh thai có thể gây ra các hiện tượng như rong kinh kéo dài, rong huyết trong chu kỳ hành kinh hoặc lượng máu kinh ra nhiều hơn bình thường. Tuy nhiên, tác dụng phụ này chỉ thường xuất hiện sau khi tiêm liều thuốc tránh thai đầu tiên, sau đó, cơ thể sẽ dần thích nghi và điều hòa ổn định.
• Tăng cân: Tiêm thuốc tránh thai có thể làm tăng cân nhanh chóng và tình trạng này có thể tiếp tục kéo dài. Nếu gặp tình trạng tăng cân nhanh bất thường, người dùng nên liên hệ bác sĩ để được thay đổi thuốc và liều dùng phù hợp.
• Loãng xương: Thuốc tiêm tránh thai làm giảm độ kết dính của xương, gây loãng xương ở nữ giới trong bất cứ độ tuổi nào. Hiện tượng này có thể xảy ra khi sử dụng thuốc tiêm tránh thai trong thời gian dài (>2 năm).
• Một số tác dụng phụ khác như: thay đổi tâm trạng, đau đầu, chóng mặt, buồn nôn, đầy hơi, … là một số tác dụng phụ khác cũng có thể xảy ra khi tiêm thuốc tránh thai, do nồng độ hormone trong cơ thể bị thay đổi. Các triệu chứng này sẽ chấm dứt khi cơ thể dần quen với thuốc. Trường hợp phụ nữ gặp các vấn đề về tâm trạng trong thời gian dài nên gặp bác sĩ để được tư vấn điều trị.
Những ai nên và không nên tiêm thuốc tránh thai?
Tiêm thuốc tránh thai là biện pháp ngừa thai phù hợp với những đối tượng sau:
• Phụ nữ đang trong độ tuổi mang thai và sinh con muốn ngừa thai tạm thời (trong khoảng 2 năm).
• Phụ nữ đang cho con bú (trẻ từ 6 tuần tuổi trở lên).
• Phụ nữ muốn tránh thai bằng biện pháp tiện lợi, hiệu quả, không ảnh hưởng đến đời sống vợ chồng và không muốn sử dụng thuốc tránh thai hàng ngày (do tác phụ hoặc chống chỉ định với thuốc có chứa estrogen).
Tiêm thuốc tránh thai là không phù hợp với những trường hợp sau:
• Trẻ gái <16 tuổi.
• Phụ nữ đang mang thai nhưng chưa biết, vì vậy, để đảm bảo an toàn nên kiểm tra tình trạng mang thai trước khi tiêm thuốc tránh thai.
• Phụ nữ có khối u ở vú, mắc bệnh ung thư vú hoặc đã điều trị khỏi ung thư vú, ung thư buồng trứng.
• Phụ nữ mắc các bệnh nội tiết hoặc bị rong huyết, rong kinh chưa xác định rõ nguyên nhân.
• Phụ nữ đang dùng thuốc hoặc đang điều trị một số bệnh như tim mạch, tăng huyết áp, đái tháo đường có biến chứng, lao, gan mật, động kinh, nhức đầu, trầm cảm, suy giảm miễn dịch, bệnh lây truyền qua đường tình dục.
• Phụ nữ gặp tác dụng phụ khi sử dụng thuốc tránh thai.
Tiêm thuốc tránh thai có nhiều ưu điểm như hiệu quả cao, tiện lợi và an toàn nhưng cũng có hạn chế nhất định. Vì vậy, phụ nữ trong độ tuổi mang thai muốn tiêm thuốc ngừa thai cần tìm hiểu kỹ lưỡng và cân nhắc, lựa chọn cơ sở y tế uy tín trước khi quyết định tránh thai bằng biện pháp này.