Vai trò của BoNTA trong điều trị rối loạn chức năng bàng quang

Botulinum toxin (BoNT), đặc biệt là BoNTA (onabotulinumtoxinA, abobotulinumtoxinA, incobotulinumtoxinA), đóng một vai trò quan trọng trong điều trị rối loạn chức năng bàng quang, đặc biệt là các tình trạng như bàng quang tăng hoạt (OAB) và rối loạn chức năng đường tiết niệu dưới (LUTD) do thần kinh.

Cơ chế hoạt động của BoNTA:

• BoNTA là một độc tố thần kinh được sản xuất bởi Clostridium botulinum. Nó hoạt động bằng cách ức chế sự giải phóng chất dẫn truyền thần kinh, đặc biệt là acetylcholine, tại các khớp thần kinh.
• BoNTA xâm nhập vào các đầu dây thần kinh, phân cắt protein SNAP-25, một thành phần của phức hợp SNARE cần thiết cho sự hợp nhất của các túi synap với màng tế bào, do đó ngăn chặn sự giải phóng chất dẫn truyền thần kinh.
• Ngoài tác động lên các dây thần kinh, BoNTA cũng có thể ảnh hưởng đến chức năng của tế bào biểu mô niệu. Nó có thể ức chế giải phóng ATP từ tế bào biểu mô niệu.
• BoNTA cũng được chứng minh là làm giảm sự giải phóng các chất trung gian hóa học như glutamate, chất P (SP) và peptide liên quan đến gen calcitonin (CGRP) từ các dây thần kinh cảm giác ở tủy sống.
• Ngoài ra, BoNTA có thể cản trở sự vận chuyển của kênh ion TRPV1 từ các túi nội bào đến màng tế bào thần kinh, một quá trình cũng phụ thuộc vào protein SNARE.
• Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng BoNTA có thể làm giảm nồng độ của các yếu tố tăng trưởng thần kinh như yếu tố tăng trưởng thần kinh (NGF) và yếu tố thần kinh có nguồn gốc từ não (BDNF) trong bàng quang, có thể đóng vai trò trong việc giảm triệu chứng.

Ứng dụng lâm sàng của BoNTA trong rối loạn chức năng bàng quang:

• Bàng quang tăng hoạt (OAB): BoNTA được sử dụng để điều trị các triệu chứng OAB như tiểu gấp, tiểu nhiều lần và tiểu không kiểm soát. Hiệu quả của BoNTA trong điều trị OAB đã được chứng minh trong nhiều nghiên cứu lâm sàng, cho thấy sự cải thiện đáng kể về triệu chứng so với giả dược.
• Rối loạn chức năng bàng quang do thần kinh (NDO): BoNTA được sử dụng để điều trị NDO do nhiều nguyên nhân khác nhau, chẳng hạn như tổn thương tủy sống (SCI) và đa xơ cứng (MS). Các nghiên cứu cho thấy BoNTA giúp giảm áp lực cơ bàng quang, cải thiện khả năng chứa nước tiểu, và giảm các triệu chứng tiểu không kiểm soát.
• Rối loạn chức năng đi tiểu: BoNTA có thể được tiêm vào cơ thắt niệu đạo ngoài để cải thiện khả năng đi tiểu ở bệnh nhân bị rối loạn chức năng đi tiểu.
• Đau bàng quang/Hội chứng đau bàng quang (IC/BPS): BoNTA có thể làm giảm đau ở những bệnh nhân IC/BPS kháng trị với các phương pháp điều trị khác. Tiêm BoNTA vào tam giác bàng quang có thể mang lại hiệu quả giảm đau đáng kể.

Liều lượng và cách dùng BoNTA:

• BoNTA thường được tiêm trực tiếp vào cơ bàng quang (cơ detrusor) hoặc cơ thắt niệu đạo ngoài dưới hướng dẫn của nội soi bàng quang.
• Liều dùng BoNTA thay đổi tùy thuộc vào tình trạng bệnh và vị trí tiêm. Liều thường dùng cho điều trị OAB là 100-200 đơn vị onabotA, tiêm vào nhiều vị trí trong cơ detrusor.
• Các chế phẩm BoNTA khác nhau có thể có độ mạnh tương đối khác nhau, vì vậy cần phải thận trọng khi chuyển đổi liều giữa các loại.

Tác dụng phụ của BoNTA:

• Các tác dụng phụ thường gặp sau khi tiêm BoNTA bao gồm đau bàng quang, nhiễm trùng đường tiết niệu (UTI), và tiểu máu.
• Một số bệnh nhân có thể gặp tình trạng yếu cơ thoáng qua, đặc biệt là với abobotA. Tuy nhiên, tác dụng phụ nghiêm trọng do rò rỉ độc tố vào máu rất hiếm gặp.
• BoNTA nên được sử dụng thận trọng ở những bệnh nhân có nguy cơ cao, chẳng hạn như trẻ em, bệnh nhân có dự trữ phổi thấp và bệnh nhân nhược cơ.

Lưu ý khi sử dụng BoNTA:

• BoNTA có tác dụng khu trú và tạm thời. Việc tiêm nhắc lại có thể cần thiết khi các triệu chứng tái phát do sự tái sinh của các đầu mút thần kinh. Tuy nhiên, các nghiên cứu ban đầu cho thấy rằng việc tiêm BoNTA lặp đi lặp lại là an toàn ở trẻ em.
• Aminoglycoside nên tránh dùng khi điều trị bằng BoNTA vì chúng có thể ức chế các tấm vận động và làm tăng tác dụng của BoNTA.

Tóm lại, BoNTA là một phương pháp điều trị hiệu quả cho nhiều rối loạn chức năng bàng quang, đặc biệt là khi các phương pháp điều trị khác không hiệu quả. Tuy nhiên, cần cân nhắc kỹ các tác dụng phụ và theo dõi bệnh nhân chặt chẽ trong quá trình điều trị.