CƠN BÃO GIÁP TRẠNG
I. ĐẠI CƯƠNG:
Định nghĩa: Cơn bão giáp là tình trạng mất bù của cường giáp có thể gây nguy hiểm đến tính mạng
II. DỊCH TỄ HỌC:
Tỉ lệ mắc là 1 % ở bệnh nhân cường giáp rỏ, nữ/nam: 3/5 lần
III. YẾU TỐ THUẬN LỢI:
Cơn bão giáp thường xãy ra ở bệnh nhân hậu phau sau mổ, hay cường giáp tiến triển đã lâu, chưa được chẩn đoán và điều trị hoặc điều trị không đầy đủ. Các yếu tố thuận lợi thường gặp là:
• Nhiễm trùng
• Phẫu thuật
• Nhiễm cetonacid
• Huyết tắc động mạch phổi
• Tai biến mạch máu não
• Dùng iodine (thuốc cản quang, uống iod)
• Hạ đường huyết
• Sanh nở
• Chấn thương (sờ nắn tuyến giáp nhiều và mạnh)
• Điều trị bằng 1131
• Stresstâmlý
• Ngưng thiourea khi bệnh chưa ổn
IV. CHẨN ĐOÁN LÂM SÀNG:
+ Sốt: hầu như luôn hiện diện
+ Triệu chứng thần kinh tâm trí
+ Triệu chứng tim mạch
+Triệu chứng tiêu hóa
+ Triệu chứng nhược cơ cũng nổi bật: chủ yếu ở cơ gốc thân mình
CẬN LÂM SÀNG: TSH ↓ ,FT3 ↑ ,Ft4 ↑
Chẩn đoán cơn cường giáp chủ yếu dựa vào triệu chứng lâm sàng, và phải điều tri ngay chứ không chờ đợi kết quả cận lâm sàng
Tiêu chí chẩn đoán cơn bão giáp: thang điểm Burch-wartofsky
|
Triệu chứng |
Điểm |
|
Rối loại điều hòa nhiệt độ: |
|
|
Nhiệt độ: |
|
|
37,2 – 37,7 °c |
5 |
|
37,8 – 38,2 °c |
10 |
|
38,3 – 38,8 °c |
15 |
|
38,9 – 39,4 °c |
20 |
|
39,5 – 39,9 °c |
25 |
|
≥ 40°c |
30 |
|
37,2 – 37,7 °c |
5 |
|
37,8 – 38,2 °c |
10 |
|
38,3 – 38,8 °c |
15 |
|
38,9 – 39,4 °c |
20 |
|
39,5 – 39,9 °c |
25 |
|
≥ 40°c |
30 |
|
Ảnh hưởng thần kinh trung ương: |
|
|
Không có |
0 |
|
Kích động nhẹ |
10 |
|
Nói sảng, rối loạn tâm thần, lừ đừ |
20 |
|
Kinh giật hoặc hôn mê |
30 |
|
Rối loạn tiêu hóa |
|
|
Không có |
0 |
|
Tiêu chảy, ói, buồn ói, đau bụng |
10 |
|
Vàng da không tìm đượcc nguyên nhân |
20 |
|
Rối loạn tim mạch: |
|
|
Tim đập nhanh: |
|
|
90-109 nhịp/ phút |
5 |
|
110-119 |
10 |
|
120-129 |
15 |
|
130-139 |
20 |
|
≥140 |
25 |
|
Suy tim: |
|
|
Không có |
0 |
|
Nhẹ (phù) |
5 |
|
Trung bình (ran nổ ở 2 đáy phổi) |
10 |
|
Nặng (phù phổi) |
15 |
|
Rung nhĩ: |
|
|
Không có |
0 |
|
Có |
10 |
|
Bệnh sử có yếu tố thuận lợi (mể, nhiễm trùng, khác): |
|
|
Không có |
0 |
|
Có |
10 |
|
Khi không thể phân biệt là triệu chứng của bệnh đi kèm hoặc của cơn bão giáp trạng sẽ có điếm cao nhất thuận lợi cho con bão giáp. |
|
|
Kết quả: dựa trên điểm toàn bộ, khả năng bị cơn bão giáp như sau: |
|
|
<25: ít có khả năng bị con bão giáp |
|
|
25-44: nhiều khả năng là con bão giáp |
|
|
>45: rất nhiều khả năng là con bão giáp |
|
V. XỬ TRÍ
+ Phục hồi và duy trì sinh hiệu:
-Cho thở oxy ẩm
-Truyền dịch -Hạ nhiệt
+ ức chế sự tổng hợp và phóng thích hormone
❖ Thuốc kháng giáp tổng hợp:
PTU 300-400mg liều đầu, sau đó 200mg /4h ngày đầu. sau đó 300-600mg/ngày * 3-6 tuần
Hoặc Methimazole 30-40 mg liều đầu, sau đó 20-30mg/8h ngày đầu, ngày thứ 2 trở đi dùng liều 30-60mg
❖ Dung dịch lugol (cho sau thuốc kháng giáp tổng hợp 1 h để ngăn chặn không cho tuyến giáp sử dụng iod tổng hợp hormone mới)
Lugol 1% 20 giọt * 2-3 lần/ngày
❖ Corticoid: có tác dụng giảm chuyển T4 thành T3 ở ngoại biên và phòng ngừa suy thượng thận tưorng đối trên bệnh nhân cường giáp Hydrocortisol 50-100mg/6-8 h
❖ Thuốc ức chế giao cảm Propranolol 40-80 mg/4-6h
+ Tìm và điều trị YTTL: kháng sinh khi có nhiễm trùng
+ Một số trường hợp hiếm khi điều trị kinh điển không đáp ứng phải trích huyết tương để cứu sống bệnh nhân
+ Diễn tiến với điều trị
Lugol sẻ ngưng khi bệnh nhân hết sốt và bình thường hóa tình trạng tim mạch và thần kinh. Corticoid giảm liều dần rồi ngưng, liều thionamides sẻ điều chỉnh để duy trì chức năng giáp trong giới hạn bình thường. Chẹn p có thể ngưng khi chức năng giáp về bình thường
VI. PHÒNG NGỪA
Bệnh nhân cường giáp nhất là cường giáp do nguyên nhân tại tuyến, phải được điều trị đầy đủ. Nếu muốn điều trị phau thuật hoặc xạ trị phải đưa bệnh nhân về bình giáp trước khi thực hiện.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Nội tiết học đại cương Mai Thế Trạch-Nguyễn Thy Khuê 2007
Hyperthyroidism and other causes of thyrotoxicosis: Management Guidelines ofATAandAACE 2011
Thyroid storm treatment and management-Medscape 2013
Bacsidanang.com – Thông tin khám bệnh ở Đà Nẵng, Thiết bị y tế Gia đình Đà Nẵng .
Danh bạ bác sĩ, phòng khám ở Đà Nẵng, dịch vụ y tế, khám tiết niệu nam khoa ở Đà Nẵng, phẫu thuật thẩm mỹ ở Đà Nẵng, thiết bị y tế gia đình Đà Nẵng, thực phẩm chức năng Đà Nẵng.
