SUY GIÁP Ở NGƯỜI LỚN
Suy giáp là hội chứng lâm sàng gây ra do sự thiếu hụt của hormon tuyến giáp, dẫn đến tình trạng giảm chuyển hoá trong toàn cơ thể.
NGUYÊN NHÂN SUY GIÁP Ở NGƯỜI LỚN
1. Suy giáp nguyên phát:
Tổn thương xảy ra ở tuyến giáp, đây là nguyên nhân thường gặp nhất của suy
giáp
– Viêm giáp Hashimoto.
– Sau điều trị iod phóng xạ.
– Phẫu thuật cắt tuyến giáp để điều trị Basedow, bướu giáp nhân , k giáp
– Dùng thuốc kháng giáp tổng hợp.
– Rối loạn chuyển hoá iod (thiếu hoặc thừa)
– Nguyên nhân khác: Thiếu men tổng hợp hormon giáp bẩm sinh, viêm giáp bán cấp, chất kháng giáp trong thức ăn, …
2. Suy giáp thứ phát:
Nguyên nhân là do bệnh lý ở tuyến yên:
– Adenoma tuyến yên.
– Do phẫu thuật tuyến yên.
– Do tuyến yên bị phá hủy: Hội chứng Sheehan, u xâm lấn tuyến yên.
3. Suy giáp đê tam cấp:
Do rối loạn chức năng hypothalamus (hiếm gặp).
4. Suy giáp nguyên nhân đặc biệt:
– Do đề kháng ở ngoại vi với tác dụng hormon giáp.
– Bất thường ở thụ thể đối với T4 ở tế bào.
CHẨN ĐOÁN SUY GIÁP Ở NGƯỜI LỚN
1. Chẩn đoán (+):
a. Lâm sàng:
– Mặt tròn, vẻ mặt thờ ơ vô cảm; phù mi mắt; da khô; tóc thưa; lưỡi to-dày, khàn giọng.
– Mệt mỏi, chậm chạp hay ngủ gà, trạng thái vô cảm, sợ lạnh, táo bón, giảm tiết mồ hôi .
– Nhịp tim chậm < 60 l /p (tuy nhiên nhịp tim > 60 l /p không loại trừ suy giáp), huyết áp tâm thu thấp.
– ECG: nhịp tim chậm, điện thế thấp, đoạn St có khi chênh xuống, sóng T dẹt hoặc đảo ngược. Các hình ảnh ECG này sẽ trở về bình thường sau khi điều trị bằng hormon tuyến giáp.
– Có thể gặp bóng tim to hoặc tràn dịch màng ngoài tim.
– Có thể có bướu giáp hoặc không.
– Rối loạn kinh nguyệt, giảm ham muốn tình dục.
b. Cân lâm sàng:
•FT3, FT4 giảm; TSH tăng: suy giáp nguyên phát.
•FT3, FT4 giảm; TSH tăng, kèm theo kháng thể kháng giáp (+) thì nguyên nhân suy giáp trong trường hợp này là viêm giáp Hashimoto.
•FT3,FT4 giảm; TSH không tăng nguyên nhân suy giáp là tại tuyến yên hoặc hạ đồi. Test TRH sẽ giúp phân biệt 2 trường hợp này.
Test TRH được thực hiện: Lấy máu định lượng TSH trước chích TRH, sau đó tiêm tĩnh mạch 200 gg TRH; lấy máu ở thời điểm 30 phút và 60 phút sau chích để định lượng TSH. Nếu TSH không tăng lên sau chích TRH thì nguyên nhân suy giáp là ở tuyến yên.
2. Chẩn đoán phân biêt:
Hội chứng Down, Hội chứng thận hư, người thiếu máu dinh dưỡng kém, người béo phì…
ĐIỀU TRỊ SUY GIÁP Ở NGƯỜI LỚN
1/. LEVOTHYROXIN
Là thuốc được lựa chọn, liều thay thế hàng ngày từ 50-200 gg ngày; trung bình khoảng 125 gg mỗi ngày. Ở BN lớn tuổi hoặc có bệnh tim mạch nên bắt đầu với liều thấp 25 gg trong 2 tuần và tăng liều dần cho đến khi đạt được liều thay thế khoảng 100-125gg/ngày.
Trường hợp bệnh nhân trẻ, không có nguy cơ tim mạch có thể khởi đầu ngay với liều 100gg/ngày.
Suy giáp do dùng thuốc kháng giáp có thể phục hồi khi ngưng thuốc, còn đa số các trường hợp khác đều phải điều trị bằng hormon tuyến giáp thay thế suốt đời.
2/. Theo dõi và chỉnh liều.
a/. Bệnh nhân suy giáp tiên phát:
– Mục đích điều trị là duy trì TSH máu trong giới hạn bình thường.
– FT4 và TSH được đánh giá mỗi 4-6 tuần, khi đạt được tình trạng bình giáp FT4 và TSH được theo dõi mỗi năm.
b/. Bệnh nhân suy giáp thứ phát (HC Sheehan):
Vì có cả suy thượng thận, suy sinh dục cùng với suy giáp nên phải kèm theo các hormon thích hợp. Nên cho hormon thượng thận trước để đề phòng suy thượng thận cấp khi cho hormon giáp làm tăng chuyển hoá của cơ thể. Hormon sinh dục nữ cần thiết nếu bệnh nhân còn đang tuổi hoạt động tình dục. c/. Bệnh nhân có nguy cơ tim mạch: cần theo dõi các triệu chứng tim mạch, ECG. Nếu có đau ngực hoặc rối loạn nhịp cần giảm liêu hormon giáp.
Tài liệu tham khảo
1. Mai Thế Trạch, Nguyễn Thy Khuê (2007), Nội Tiết Học Đại Cương, Nxb Y học, TpHCM
2. Phác đồ điều trị phần nội khoa, Bệnh viện Chợ Rẫy (2013), Nxb Y học, TpHCM
3. Alvin C. Powers, Diabetes Mellitus. Harrison’s Endocrinology, McGrawHill, second edition, 2010.
4. David G. Gardner, Dolores Shoback Greenspan’s Basic & Clinical Endocrinology (9th edition).
Bacsidanang.com – Thông tin khám bệnh ở Đà Nẵng, Thiết bị y tế Gia đình Đà Nẵng .
Danh bạ bác sĩ, phòng khám ở Đà Nẵng, dịch vụ y tế, khám tiết niệu nam khoa ở Đà Nẵng, phẫu thuật thẩm mỹ ở Đà Nẵng, thiết bị y tế gia đình Đà Nẵng, thực phẩm chức năng Đà Nẵng.
