Bệnh nang thận đơn giản thường không có triệu chứng và không yêu cầu phải điều trị. Với nang thận có triệu chứng, điều trị phẫu thuật thường liên quan đến những tai biến và biến chứng do vậy các phương pháp điều trị ít xâm lấn đối với nang thận đơn giản ngày càng được chọn lựa, trong đó có phương pháp chọc hút nang thận có tiêm chất gây xơ dưới hướng dẫn của siêu âm.”
Bệnh lý nang thận đơn giản là gì?
Nang thận đơn giản là bệnh lý niệu khoa thường gặp thuộc nhóm thương tổn tân sinh từ thận và là tổn thương lành tính phổ biến nhất ở thận. Bệnh lý này hay gặp ở người trên 40 tuổi và tăng dần theo tuổi với suất độ từ 5 – 20%. Đa số nang thận đơn giản – nang Bosniak I không gây triệu chứng và được phát hiện tình cờ qua hình ảnh học, không cần một chế độ theo dõi hay điều trị tích cực.
Nang thận được định nghĩa là nang chỉ ở một thùy thận, không thông thương với đài bể thận, thành nang thường là một lớp xơ các tế bào biểu mô. Nang thận đơn giản (Bosniak 1) là tổn thương thường gặp nhất ở thận đặc trưng bởi nang bờ mỏng đều, dịch phản âm kém hoặc trống (-9 đến 20 đơn vị Hounsfield), tách biệt rõ với nhu mô thận, không chồi vách, không đóng vôi và không tăng quang khi tiêm cản quang.
Tìm hiểu thêm về bệnh lý thận đa nang
Tuy nhiên khi nang lớn có thể gây đau lưng, tăng huyết áp, xuất huyết hay chèn ép gây thận ứ nước, thậm chí vỡ nang. Khoảng 8% các nang thận đơn giản gây nên triệu chứng và đòi hỏi phải can thiệp.
Các phương pháp điều trị nang thận đơn giản?
Đã từng có nhiều phương pháp được sử dụng để điều trị nang thận như chọc hút nang, phẫu thuật nội soi cắt chỏm nang, mổ mở cắt nang. Trong đó, chọc hút nang qua da và phẫu thuật nội soi sau phúc mạc cắt chỏm nang là hai lựa chọn phổ biến khi cần can thiệp giải quyết nang thận.
Theo khuyến cáo của Hội Tiết niệu Canada, nang đơn giản rất hiếm khi có nguy cơ ác tính, chỉ can thiệp trong tình huống có triệu chứng gây khó chịu cho bệnh nhân và nên cân nhắc ưu tiên chọc hút nang trước.
Điều trị phẫu thuật nang thận có nguy cơ biến chứng nhất là ở những bệnh nhân lớn tuổi, nhiều bệnh nền, vết mổ cũ. Ngoài ra BN phải nhập viện tối thiểu 2 ngày, đau nhiều hơn và mặc dù hiếm là các biến chứng do phẫu thuật nội soi gây ra.
Chọc hút nang dưới hướng dẫn siêu âm bơm keo sinh học
Năm 1939, Fish là người đầu tiên thực hiện chọc hút nang qua da trong khi Bean là người đầu tiên mô tả thành công việc sử dụng ethanol trong việc làm xơ hóa nang thận năm 1981. Để phá hủy lớp tế bào thành nang, người ta tiến hành tiêm xơ vỏ nang sau chọc hút và thấy tỉ lệ tái phát giảm đáng kể. Có rất nhiều chất làm xơ hóa nang thận đã được đề xuất như: ethanol, tetracycline, acetic acid, povidone iodine, dextrose solution, bismuth phosphate…
Xem thêm: Kidney cysts – Diagnosis and treatment
Các phương pháp điều trị chọc hút nang ít xâm lấn đối với nang thận đơn giản ngày càng phổ biến. Mặt khác, nếu chỉ chọc hút nang đơn thuần có tỉ lệ tái phát trên 75% và nhưng nếu kết hợp bơm bổ sung các chất xơ hóa nang có thể giảm đáng kể tỉ lệ tái phát sau can thiệp. Thời gian gần đây, các tác giả đã dùng thêm chất n – butylcyanoacrylate (NBCA) như là một chất gây xơ hóa nang thận và giảm tỉ lệ tái phát.
Bệnh nhân nào được chỉ định?
Bệnh nhân (BN) được chẩn đoán nang thận đơn giản (Bosniak I) bằng MSCT hệ niệu có cản quang và có triệu chứng trên lâm sàng: đau vùng hông lưng, tiểu máu,… nghĩ do nang thận.
Bệnh nhân nào không được chỉ định?
Bệnh nhân bị rối loạn đông máu, bị nhiễm khuẩn vùng hông lưng; BN có bất thường giải phẫu (đại tràng sau thận, gù vẹo cột sống nặng,…); Thận đa nang, nang thận 2 bên; Trường hợp dịch trong nang nghi ngờ nhiễm khuẫn trên lâm sàng sau khi chọc hút.
Các bước tiến hành:
- Giải thích, tư vấn cho BN về thủ thuật.
- Kiểm tra các xét nghiệm đông cầm máu, MSCT để khảo sát trường hợp ruột ở phía sau thận.
- SA xác định vị trí, tính chất, kích thước và thể tích của nang và cấu trúc giải phẫu trên
- Định vị vị trí chọc hút, dẫn lưu nang thận, sát khuẩn và gây tê tại chỗ với Lidocain 2%.
- Dưới hướng dẫn của SA tiến hành chọc kim (Spinalneedle 18G x 3½) vào nang, xác nhận đúng vị trí bằng hình ảnh kim trong nang và hoặc hút ra dịch nang.
- Sau khi hút hết dịch trong nang ra khỏi nang. Nếu nghi dịch trong nang nhiễm khuẩn trên đại thể sẽ cấy dịch làm kháng sinh đồ và lưu mono J để dẫn lưu nang thận.
- Nếu dịch nang vàng trong sẽ tiến hành bơm hỗn hợp thuốc n – butyl Cyanoacrylate (NBCA) và Iodized oil (Lipiodol) với tỷ lệ 1:2 vào trong nang. Đối với những nang có thể tích dưới 150ml sử dụng 3ml hỗn hợp thuốc và 4,5ml hỗn hợp thuốc đối với những nang có thể tích trên 150ml.
- Sau khi rút kim tiến hành SA kiểm tra lại nang thận, nếu nang xẹp hẳn và ước lượng còn dưới 10ml được coi như thành công. BN nằm lại để theo dõi khoảng 30ph sau đó xuất viện.
Đánh giá biến chứng trong 7 ngày đầu sau can thiệp. Theo dõi, kiểm tra cho BN sau 1, 3, 6 tháng để đánh giá lại triệu chứng lâm sàng và đánh giá thể tích nang thận sau chọc hút qua các phương tiện SA và CT scan (nếu được).
Thủ thuật được đánh giá là thành công khi thể tích dịch trong nang ít hơn 50% so với thể tích ban đầu trước khi chọc hút nang.
Kết quả điều trị của phương pháp này qua các nghiên cứu
Thống kê của nhóm tác giả Đặng Đình Hoan và cộng sự năm 2012 trên 36 BN với 37 nang thận được điều trị bằng cách tiêm chất gây xơ hóa n – butyl cyanoacrylate (NBCA). Kết quả cho thấy hơn 95% các trường hợp có kích thước nang giảm sau chọc hút. Trong nghiên cứu của bệnh viện Bình Dân, 100% các trường hợp đều tiếp cận vào nang thành công với 1 lần chọc kim, hút được đáng kể dịch nang và không gây biến chứng.
Qua theo dõi, có 40/42 BN không tái phát sau chọc hút, 42/42 bệnh nhân không gặp biến chứng cho thấy phương pháp này an toàn và hiệu quả. Hình ảnh CT scan thường quy giúp đánh giá nguy cơ ung thư, vị trí của nang và tương quan với các cấu trúc lân cận. Nhờ đó, gần 4 năm thực hiện kỹ thuật này, nhóm nghiên cứu đã phát hiện 1 trường hợp có bất thường đại tràng sau thận cùng bên nang thận và tránh được biến chứng thủng ruột khi chọc hút nang.
Phương pháp chọc hút nang thận có tiêm chất gây xơ hóa NBCA dưới hướng dẫn SA có hiệu quả cao, an toàn và ít tái phát. Cần thêm nghiên cứu so sánh giữa chọc hút nang bơm NBCA với PTNS và dữ liệu theo dõi dài hạn để có đánh giá khách quan hơn về kỹ thuật này.